Samokontrola w cukrzycy.

Samokontrola w cukrzycy.

Co to jest samokontrola?

Aktywny udział w terapii osoby chorej na cukrzycę, na który składa się wiele decyzji i czynności wykonywanych samodzielnie (lub przez najbliższe otoczenie, np. rodzinę), których celem jest ocena wyrównania metabolicznego cukrzycy i jej powikłań oraz umiejętność modyfikacji terapii w zmieniających się warunkach życia codziennego.

Samokontrola polega na:

  • Oznaczaniu stężenia glukozy we krwi,
  • Pomiarze masy ciała,
  • Pomiarach ciśnienia tętniczego,
  • Kontroli stężenia glukozy i acetonu w moczu,
  • Kontroli stóp,
  • Prowadzeniu dzienniczka samokontroli,
  • Umiejętności samodzielnego podejmowania decyzji o zmianie leczenia w zależności od uzyskanych wyników

10 zasad prawidłowego badanie poziomu stężenia glukozy we krwi za pomocą glukometru:

  • przygotowanie zestawu do badania poziomu cukru (glukometr, nakłuwacz, lancet),
  • przygotowanie pasków testowych,
  • sprawdzenie identyczności kodu z opakowania pasków, z klucza kodującego i numeru wyświetlanego przez glukometr po włożeniu paska
  • dokładne umycie rąk ciepłą wodą z mydłem,
  • rozmasowanie miejsca nakłucia,
  • nakłucie bocznej części opuszki palca,
  • uformowanie kulistej kropli krwi – należy unikać wyciskania krwi z nakłutego miejsca
  • podanie uzyskanej kropli krwi do paska testowego – niektóre paski (Diagomat Strip) zasysają próbkę samodzielnie i wydają sygnał dźwiękowy oznaczający pobranie potrzebnej ilości krwi),
  • dezynfekcja miejsca nakłucia,
  • usunięcie lancetu z nakłuwacza

Kiedy należy dokonywać pomiarów:

  • Chorzy na cukrzycę leczeni zgodnie z algorytmem wielokrotnych wstrzyknięć insuliny powinni dokonywać wielokrotnych pomiarów glikemii w ciągu doby według ustalonych zasad leczenia oraz potrzeb chorego;
  • Chorzy na cukrzycę typu 2 leczeni dietą powinni wykonywać raz w miesiącu skrócony profil glikemii (na czczo i po głównych posiłkach);
  • Chorzy na cukrzycę typu 2 stosujący doustne leki przeciwcukrzycowe powinni wykonywać raz  w tygodniu skrócony profil glikemii (na czczo i po głównych posiłkach);
  • Chorzy na cukrzycę typu 2 leczeni stałymi dawkami insuliny powinni wykonywać codziennie 1-2 pomiary glikemii, dodatkowo 1 raz w tygodniu skrócony profil glikemii (na czczo i po głównych posiłkach) oraz raz w miesiącu pełny profil glikemii.
  • Każdy chory powinien również dokonać dodatkowych pomiarów w następujących przypadkach:
    • W przypadku podejrzenia hipoglikemii lub niejasnego złego samopoczucia,
    • Podczas dodatkowej ostrej choroby,
    • Przy nieplanowanym wysiłku fizycznym,
    • Przed prowadzeniem samochodu,
    • Po błędach dietetycznych (np. po spożyciu słodyczy, soków itp.).
  • Pełen profil glikemii obejmuje dokonanie następujących pomiarów:
    • rano, na czczo
    • przed każdym głównym posiłkiem
    • 120 minut po każdym głównym posiłku
    • przed snem
    • o godzinie 24.00
    • w godzinach 2.00 – 4.00

Dokładność pomiaru:

Na dokładność pomiaru ma wpływ wiele czynników zarówno zależnych i niezależnych od pacjenta.
W celu zminimalizowania fałszywych wyników należy:

  • przestrzegać przez osoby dokonujące pomiarów zasad postępowania zalecanych przez producenta
    ( informacje zawarte są zarówno w instrukcji użytkowania, jak i na opakowaniach produktów),
  • utrzymywać odpowiedniej temperatury i wilgotność środowiska przechowywania glukometru i pasków (producenci podają zakres temperatur i wilgotności, w którym gwarantowane jest właściwe funkcjonowanie wyrobów),
  • uzyskać kulistą kroplę krwi — należy unikać wyciskania krwi z miejsca nakłucia
  • odczekać przy podaniu kropli do paska na sygnał oznaczający pobrania potrzebnej próbki krwi (np. sygnał dźwiękowy w przypadku glukometru Diagomat)
  • Jeden raz na pół roku należy przeprowadzić kontrolę glukometru- pomiar glikemii z tej samej kropli krwi na glukometrze i w laboratorium,

 

Należy również pamiętać, że uzyskane wyniki zależą od czasu i rodzaju przyjmowanych leków.
Duży wpływ na zmienność wyników ma rodzaj przyjmowanego pokarmu.

 

Kalibracja glukometrów:

Wg zaleceń PTD z 2008 roku zaleca się korzystanie z glukometrów podających jako wynik badania stężenie glukozy w osoczu krwi ( np glukometr Diagomat).
Jeżeli glukometr wskazuje stężenie glukozy w pełnej krwi, można przeliczyć je na stężenie w osoczu, mnożąc wynik przez 1,11.

 

Źródła:

  1. “Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2008. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego” Diabetologia praktyczna 2008, tom 9, suplement A.
  2. “Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2009. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego” Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna 2009 tom 9 supl. A
  3. FDA Diabetes Information – www.fda.gov/diabetes/glucose.html
  4. Zalecenia Polskiej Federacji Edukacji Diabetologicznej – www.pfed.org.pl