Trudno przecenić rolę samokontroli w leczeniu cukrzycy. Można bez przesady powiedzieć, że bez samokontroli nie ma możliwości prawidłowego leczenia cukrzycy. Dzięki samodzielnie przeprowadzanym pomiarom pacjent dopiera dawkę insuliny, a lekarz ma możliwość korygowania leczenia doustnego. Samodzielne badanie poziomu glukozy umożliwia rozpoznanie hipoglikemii, hiperglikemii i chwiejności w glikemii. Prawidłowa i regularna samokontrola powoduje również dużo lepsze zrozumienie własnego organizmu i choroby. Wpływa więc na polepszenie współpracy między chorym, lekarzem prowadzącym i pielęgniarką edukacyjną. Wysoka świadomość to też bardziej partnerskie relacje lekarz-pacjent i większa motywacja w realizowaniu zaleceń.

Żeby jednak mieć pewność uzyskania dokładnego wyniku warto pamiętać o podstawowych zasadach przygotowania się do pomiaru. Tylko ich przestrzeganie zapewni, że wynik pomiaru glikemii będzie odzwierciedlał prawdziwe stężenie glukozy we krwi.

Co należy przygotować przed pomiarem ?
- glukometr
- fiolkę z jednorazowymi paskami testowymi
- nakłuwacz
- jednorazowy sterylny lancet

Umycie rąk
Przed wykonaniem pomiaru należy umyć ręce ciepłą wodą z mydłem i następnie dokładnie je osuszyć. Nie powinno się używać spirytusu do dezynfekcji miejsca nakłucia – dostanie się nawet drobnej ilości alkoholu do próbki krwi może istotnie zaburzyć pomiar.

Przygotowanie nakłuwacza.
W nakłuwaczu umieszczamy sterylny lancet zgodnie z instrukcją użycia. To ważne, żeby pamiętać o zmianie lancetu. Używanie wielokrotnie tego samego lancetu zwiększa ryzyko zakażenia podczas nakłucia. Lancet również tępi się podczas używania. Kolejne nakłucia mogą stawać się coraz bardziej bolesne, a uzyskanie próbki krwi coraz trudniejsze.

Przygotowanie glukometru i paska.
Kiedy nakłuwacz jest gotowy, umieszczamy pasek testowy w glukometrze. Bardzo ważne jest, aby pamiętać o dokładnym zamknięciu fiolki zaraz po wyjęciu paska. Obecne w powietrzu wilgoć i tlen bardzo źle wpływają na paski. Jeżeli fiolka nie zostanie prawidłowo zamknięta, to przechowywane w niej paski ulegną uszkodzeniu i nie będą nadawały się do użycia. Podobnie nigdy nie powinno się przechowywać paska testowego poza oryginalną fiolką. Wielu producentów umieszcza wewnątrz pojemnika specjalną substancję pochłaniająca wilgoć. Zapewnia to paskom dodatkowe zabezpieczenie.

Jak używać glukometru? Jak działa glukometr? Kiedy używać glukometru? Jak dokonać prawidłowego pomiaru glukozy we krwi?

Glukometr stanowi podstawowe narzędzie samokontroli w cukrzycy. Pomimo że jest stosowany przez miliony osób nawet kilka razy dziennie, dość często zdarzają się pewne błędy użytkowe, które mogą negatywnie wpłynąć na dokładność pomiaru. Warto zwrócić na nie uwagę i możliwe szybko wyeliminować. Zdecydowanie wpłynie to na bezpieczeństwo samokontroli, ale również leczenia cukrzycy

Dezynfekcja miejsca nakłucia spirytusem

Przed wykonaniem pomiaru należy umyć ręce ciepłą wodą z mydłem, a następnie dokładnie je osuszyć. Nie ma potrzeby stosować dodatkowo spirytusu. Jeżeli jednak zostanie on zastosowany do dodatkowej dezynfekcji miejsca nakłucia, trzeba mieć absolutną pewność, że całkowicie odparował on przed rozpoczęciem badania. Nawet niewielka ilość alkoholu, która dostanie się do pobranej próbki krwi może całkowicie zafałszować wynik.

Wyciskanie próbki krwi

Należy tak dobrać głębokość nakłucia, żeby krew wypływała samoistnie. Nie powinno się wyciskać krwi w miejscu nakłucia, ponieważ może to wpłynąć niekorzystnie na wynik. Przy wyborze glukometru trzeba zwrócić uwagę, aby do badania potrzebna była niewielka kropla krwi. Większość osób bez problemu uzyskuje próbkę krwi poniżej 1 mikrolitra (µl), dlatego też warto brać pod uwagę glukometry spełniające ten warunek (np. glukometr Diagnostic Gold potrzebuje kropli wielkości 0,9 µl)

Pozostawienie otwartej fiolki z paskami testowymi

Paski testowe są bardzo wrażliwe na wpływ środowiska. Szczególnie niekorzystnie wpływa na nie zawarta w powietrzu para wodna i tlen. Dlatego trzeba bezwzględnie pamiętać o zamykaniu fiolki od razu po wyjęciu z niej paska do pomiaru. Niektórzy producenci umieszczają we wnętrzu fiolki substancję pochłaniającą wilgoć, co stanowi dodatkowe zabezpieczenie pasków.

Używanie pasków po terminie ważności.

Paski mają określony okres ważności i nie powinno się ich używać po jego upływie. Trzeba również pamiętać, że pasków można używać tylko przez określony czas od pierwszego otwarcia opakowania (niezależnie od nadrukowanego terminu ważności). Wyżej wymieniony czas jest różny dla różnych pasków, ale z reguły wynosi 3 miesiące. Po jego upłynięciu nie należy używać pasków, ponieważ wynik może znacznie różnić się od rzeczywistości

Nieprawidłowe zakodowanie glukometru
Część glukometrów dostępnych na rynku wymaga poprawnego zakodowania. Kodowanie może polegać na ręcznym wprowadzeniu kodu lub umieszczeniu w urządzeniu tzw. klucza kodującego. Wprowadzenie nowego numeru kodu lub nowego klucza powinno zawsze mieć miejsce po otwarciu nowej fiolki z paskami testowymi. Na rynku dostępne są również glukometry nie wymagające kodowania (np. Diagnostic Gold, ABRA). Jest to rozwiązanie zarówno wygodniejsze, jak i bezpieczniejsze. W przypadku, kiedy zapomni się o wprowadzeniu nowego kodu lub zmianie klucza kodującego wynik może być niezgodny z rzeczywistością.

Narażanie pasków na skrajne temperatury
Wszystkie paski testowe są wrażliwe na temperaturę. Temperatura przechowywania musi być określona wyraźnie na opakowaniu. Trzeba pamiętać, aby nie zostawiać pasków w takich miejscach jak:
- zamknięty samochód (latem i zimą temperatura we wnętrzu samochodu może wynosić zarówno minus 20°C jak i plus 50 °C!)
- parapet: nasłonecznienie lub działający kaloryfer może narażać fiolkę z paskami na duże wahania temperatur
- bezpośrednie sąsiedztwo piekarnika lub kuchenki
- lodówka

Jaki glukometr wybrać aby był dopasowany do naszych potrzeb?

Wybór odpowiedniego glukometru może znacznie usprawnić samokontrolę. Warto trochę się zastanowić, aby później korzystać z urządzania ułatwiającego nam codzienne życie.

Dokładność
Glukometry dopuszczone do sprzedaży na terenie Unii Europejskiej muszą spełniać międzynarodowe standardy dotyczące między innymi dokładności. Na opakowaniu powinien znajdować się znak „CE” (Conformité Européenne). Mówi on o tym, że oznakowany produkt spełnia wymagania  wszystkich odnoszących się do niego dyrektyw.

Wielkość/kształt
Część nowo pojawiających się glukometrów kusi nowoczesnym wzornictwem i wyszukanym kształtem. Warto jednak zwrócić uwagę przede wszystkim na wygodę użytkowania. Zbyt mały glukometr może być wyjątkowo niewygodny w użyciu. Urządzenie powinno pewnie leżeć w dłoni, aby można było bezproblemowo pobrać na pasek próbkę krwi. Część producentów zdecydowała się na kształt maksymalnie ergonomiczny, najlepiej dopasowany do kształtu dłoni (np. Diagnostic Gold). Zawsze warto się zastanowić, czy zależy nam bardziej na atrakcyjnym wzornictwie (szczególnie dla bardzo młodych użytkowników jest ono niezwykle atrakcyjne), czy postawić jednak na pełną wygodę użytkowania.

Czytelność ekranu
Ekran powinien być na tyle duży i wyraźny, aby użytkownik mógł bez problemu odczytać wynik pomiaru. W przypadku większych ekranów, na których wyświetlane są jednocześnie informacje pomocnicze należy zwrócić uwagę, aby wynik pomiaru istotnie się wyróżniał. Nie powinno nigdy dojść do sytuacji, kiedy pomylimy aktualny wynik pomiaru z np. wyświetlaną jednocześnie średnią z ostatniego tygodnia

Koszty eksploatacji
Podstawowym kosztem w przypadku użytkowania glukometrów są oczywiście jednorazowe paski testowe. Czasami istotne są również koszty dodatkowe, jak np. zużywająca się bateria. Warto zwrócić uwagę, czy glukometr wymaga do zasilania jednej, czy więcej baterii. Pamiętajmy również, podświetlane ekrany zużywają znacznie więcej energii

Gwarancja
Od glukometru, jako podstawowego narzędzia samokontroli oczekujemy pełnej niezawodności. Oczywiście takie oczekiwanie jest niemożliwe do spełnienia. Jak każde urządzenie glukometr z różnych powodów może odmówić współpracy, zwłaszcza jeżeli był narażony na uszkodzenia mechaniczne. A o takie nietrudno, kiedy zawsze jest trzymany pod ręką. Dobrze jest więc zwrócić uwagę na gwarancję, jaka jest udzielana na glukometr. Oferta jest szeroka i zróżnicowana, cześć firm udziela nawet wieczystej gwarancji na glukometry. Niezależnie od rodzaju awarii (problem z elektroniką, „wylana” bateria, nawet uszkodzenia mechaniczne) glukometr jest naprawiany lub wymieniany na nowy (takiej gwarancji na glukometry udziela np. firma Diagnosis S.A.)

Dodatkowe funkcje
Współczesne glukometry wyposażone są z reguły w funkcje dodatkowe. To oczywiście bardzo dobrze, nie zawsze jednak są one przydatne. Z możliwości ustawienia alarmu przypominającego o kilku pomiarach w ciągu dnia będą na pewno zadowolone osoby korzystające z urządzenia wielokrotnie w ciągu doby. Nie będzie to jednak miało znaczenia dla tych, którzy wykonują np. tylko codzienne oznaczenie rano na czczo. Podobnie możliwość automatycznego przypomnienia o pomiarze po posiłku- bardzo wygodna dla chociażby osób leczonych insuliną – dla niektórych będzie miała znaczenie marginalne. Dlatego wybierając glukometr należy się zastanowić, z których dodatkowych funkcji będzie się korzystać.

Wielkość próbki
Ważne, żeby wielkość próbki krwi potrzebna do badania nie była zbyt duża. Bardzo duża grupa osób twierdzi, że właściwie wielkość kropli można podzielić na dwa rodzaje: duże – powyżej 1 mikrolitra, oraz małe poniżej 1 mikrolitra. Dla nich często niezauważalną jest różnica między 0,9 mikrolitra i np. 0,6 mikrolitra, ale już kroplę 1,5 mikrolitra traktują jako zbyt dużą. Odczucie wielkości próbki jest jednak mocno subiektywne.