Aktualności

Badania w przypadku najmłodszych

W ciągu pierwszego roku życia dziecko jest pod stałą opieką lekarską, nawet jeśli nie choruje. Jest to konieczne w celu monitorowania jego rozwoju, podawania szczepień ochronnych oraz ewentualnego skierowania na specjalistyczne badania diagnostyczne, jeśli zachodzi podejrzenie poważnej choroby. Kontrolne badania lekarskie odbywają się w poradni dzieci zdrowych co kilka tygodni, dopiero po ukończeniu przez dziecko 6 miesięcy, na kolejną wizytę można poczekać nawet pół roku.

Pierwsze badanie noworodka

Już kilka chwil po urodzeniu dziecko przechodzi pierwsze badania w szpitalu, gdzie sprawdzany jest jego ogólny stan zdrowia. Stosuje się wówczas tzw. skalę Apgar, gdzie ocenie punktowej podlegają takie kryteria jak kolor skóry, puls, reakcja na bodźce, napięcie mięśni oraz oddech. Suma punktów od 9 do 10 oznacza, że noworodek jest w dobrym stanie, natomiast najniższa punktacja świadczy o zagrożeniu życia.

Równie ważne jak skala Apgar jest badanie odruchów dziecka, które pozwala wykryć nieprawidłowości w jego układzie nerwowym. Składa się ono z kilku prostych testów np. po potarciu policzka maluch powinien zareagować odruchem szukania piersi matki. Część z tych testów powtarza się w kolejnych tygodniach życia dziecka.

W ciągu następnych kilkunastu godzin po narodzinach dziecko jest poddawane kolejnym, bardziej szczegółowym badaniom:

• określana jest waga ciała dziecka oraz obwód jego główki,
• badane jest tętno i praca serca,
• sprawdzana jest drożność przewodu pokarmowego i odbytu,
• wstępnej ocenie poddawane są stawy biodrowe,
• ocenia się narządy płciowe,
• wykonuje się badanie krwi i przesiewowe badanie słuchu.

Dzięki takim badaniom można już w ciągu pierwszych dni życia dziecka wykryć najpoważniejsze wady rozwojowe i choroby.

Badania kontrolne w ciągu kolejnych 12 miesięcy

Po opuszczeniu szpitala dziecko jest wciąż pod czujną opieką lekarza, a kalendarz wizyt w poradni wygląda następująco:

Wizyta w I miesiącu życia – lekarz przeprowadza wówczas podobne badania jak w szpitalu, czyli sprawdza ogólny stan zdrowia i rozwój dziecka, a ponadto daje skierowanie do ortopedy w celu zbadania stawów biodrowych dziecka.

Wizyta w II miesiącu życia – oprócz rutynowej kontroli maluch otrzymuje szczepionki przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, Hib oraz błonicy, krztuścowi i tężcowi.

Wizyta w III lub IV miesiącu życia – wizyta ta powinna nastąpić około 6 tygodni po poprzedniej wizycie ze względu na konieczność podania dziecku kolejnej serii szczepień przeciwko Hib oraz błonicy, krztuścowi i tężcowi. Dodatkowo maluch otrzymuje szczepienie przeciw chorobie Heinego-Medina. Lekarz podczas tej wizyty bada także ciemiączko, prawidłowość odruchów oraz rozwój układu kostnego.

Wizyta w VI miesiącu życia – oprócz trzeciej dawki szczepień przeciw Hib, błonicy, krztuścowi i tężcowi i drugiej dawki przeciw chorobie Heinego-Medina kontrolowany jest rozwój psycho-fizyczny dziecka, a także często badana jest krew w celu ewentualnego wykrycia anemii.

Wizyta w VII miesiącu życia – wiąże się z kolejnymi szczepieniami oraz rutynową kontrolą rozwoju dziecka i jego stanu zdrowia. Zwykle w tym czasie następuje rozszerzenie diety dziecka o inne pokarmy niż mleko matki, dlatego wizyta ma często charakter edukacyjny.

Wizyta w XII miesiącu życia – jest to tzw. bilans roczniaka, kiedy to dziecko poddawane jest szczegółowej ocenie pod kątem zdrowia i rozwoju. Sprawdzane są przede wszystkim podstawowe parametry takie jak masa i długość ciała, obwód głowy i klatki piersiowej, ale także postępy w rozwoju ruchowym i psychicznym. Rodzice otrzymują również wskazówki dotyczące kolejnych szczepień.

Migotanie przedsionków (atrial fibryllation AF) jest nadkomorowym zburzeniem rytmu serca, które cechuje nieskoordynowana aktywacja przedsionków, prowadząca do upośledzenia ich czynności mechanicznej, co przekłada się niekorzystnie na pracę komór. Utrata miarowej kurczliwości przedsionków może prowadzić do zalegania w nich krwi i powodować wytwarzanie skrzeplin co z kolei może prowadzić do epizodów zakrzepowo zatorowych. Najniebezpieczniejszą konsekwencją migotania przedsionków jest udar mózgu i zgon. Od 20-30% wszystkich przypadków niedokrwiennego udaru mózgu ma związek z tą arytmią.

W krajach rozwiniętych migotanie przedsionków (AF) występuje u około 1,5–2% populacji ogólnej. W praktyce klinicznej odpowiada za ok. 1/3 wszystkich hospitalizacji związanych z zaburzeniami rytmu serca a współczynnik umieralności chorych jest około 2-krotnie większy niż u chorych z rytmem zatokowym. Ryzyko przedwczesnego zgonu jest 2-krotnie wyższe u kobiet z migotaniem przedsionków niż u kobiet w ogólnej populacji, a wśród mężczyzn 1, 5 razy wyższe.

Średni wiek chorych z tym schorzeniem wynosi 75–85 lat, przy czym notuje się stały wzrost średniego wieku pacjentów. Ma to związek ze starzeniem się społeczeństwa oraz z tym, że coraz większa liczba osób cierpi na schorzenia, które zwiększają ryzyko tej arytmii, np. nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca, cukrzyca, otyłość.

Częstość występowania migotania przedsionków wzrasta z wiekiem z 0,5% u osób w wieku 40-50 lat do 5-15% w wieku 80 lat. Mężczyźni chorują częściej niż kobiety.

Zaskakujące jest, że wielu pacjentów z migotaniem przedsionków jest zupełnie bezobjawowych albo wykazują tylko minimalne objawy. U dużej liczby pacjentów migotanie przedsionków jest diagnozowane przypadkiem podczas rutynowych badań. Niektórzy pacjenci zauważają tylko krążeniowe objawy migotania przedsionków i narzekają na zmęczenie, osłabienie czy duszności. Inni z kolei zauważają nieregularne bicie serca określane często jako palpitacje, kołatanie. U wąskiej grupy pacjentów migotanie przedsionków może objawiać się pod postacią niepokoju, zawrotów głowy, a nawet omdleń.

Migotanie przedsionków występuje w kilku typach:

1. Rozpoznane po raz pierwszy. Tak jak sama nazwa wskazuje zostało rozpoznane po raz pierwszy. Należy jednak pamiętać, że nie mamy pewności jak długo dany epizod trwa i czy w przeszłości nie było podobnych epizodów, gdyż nie wszyscy odczuwają to zaburzenie rytmu serca klinicznie.
2. Napadowe, czyli trwające do 7 dni i ustępujące samoistnie.
3. Przetrwałe długotrwające. Czas trwania ok. 1 roku do momentu podjęcia decyzji co do dalszej strategii kontroli rytmu.
4. Utrwalone, zwykle trwające długo. Chorzy najczęściej mieli wykonaną kardiowersję, ale była ona nieskuteczna.

Prócz wymienionych typów rozpoznaje się jeszcze nawracające migotanie przedsionków, jeśli mamy do czynienia z dwukrotnym lub wielokrotnym incydentem migotania przedsionków, przetrwałe, trwające więcej niż 7 dni i nie ustępujące samoistnie oraz nieme migotanie przedsionków, nie dające żadnych objawów, a rozpoznawane przypadkowo.

Najczęstszym ogniskiem migotania przedsionków są żyły płucne, okolica żyły głównej górnej, więzadło Marshalla i okolica zatoki wieńcowej.

Czynnikami predysponującymi do wystąpienia migotania przedsionków są choroby serca wywołujące wzrost ciśnienia w przedsionkach, które wpływają na remodeling ich ścian. Są to wady zastawki mitralnej i trójdzielnej, wady zastawek aortalnej i płucnej, choroba mięśnia sercowego, śluzak, zatorowość płucna. Inne choroby to choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze, zapalenie osierdzia, włóknienie związane z wiekiem, operacje serca, płuc, wady wrodzone serca takie jak ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej, występowanie genetyczne oraz choroby układu wewnątrzwydzielniczego, do których należą guzy chromochłonne i niedoczynność tarczycy. Styl życia również ma wpływ na występowanie migotania przedsionków i wiąże się z nadużywaniem alkoholu, zażywaniem kokainy, paleniem papierosów i nadmiernym piciem kawy.

Około 30-45% przypadków napadowego migotania przedsionków i 20-25% przetrwałego migotania przedsionków są to przyczyny idiopatyczne.

Pierwsze migotanie przedsionków zostało zarejestrowane w 1906r przez Willem’a Einthoven’a w zapisie elektrokardiogramu.

Od tego wydarzenia EKG jest jednym z podstawowych urządzeń diagnostycznych w rozpoznawaniu między innymi migotania przedsionków. Rejestruje on całkowitą niemiarowość komór z częstością akcji serca około 100-150/minutę, charakterystyczny brak załamków P, nieregularne odstępy QRS, które są wąskie i obecną falę migotania tzw. falę f. W celu zaobserwowania zaburzeń rytmu serca, które występują w różnym czasie w ciągu doby, zakładamy Holter EKG. Inne metody badań migotania przedsionków to  echokardiografia (TTE badanie przezprzełykowe),badania biochemiczne (schorzenia tarczycy, cukrzyca) a także urządzenia z opcją wykrywania migotania przedsionków (np. Diagnostic PRO AFIB)

Leczenie migotania przedsionków powinno w każdym przypadku być rozpatrywane indywidualnie, gdyż przebieg leczenia zależy nie tylko od objawów, ale przede wszystkim od skutków i zagrożeń do jakich może prowadzić.

Leczenie migotania przedsionków wymaga wykrycia przyczyny i następnie wybrania odpowiedniej strategii leczenia samej arytmii. Po przywróceniu prawidłowego rytmu serca kolejnym krokiem jest utrzymanie go. Można to osiągnąć stosując leki antyarytmiczne, kardiowersję lub w wybranych przypadkach ablację.

W każdym przypadku bardzo ważna jest profilaktyka zakrzepowo zatorowa przeciwdziałająca powstawaniu przede wszystkim udarów mózgu.

U pacjentów poniżej 60 roku życia z izolowanym migotaniem przedsionków, bez choroby towarzyszącej, ryzyko udaru mózgu jest bardzo niskie i szacuje się ono na około 1,3% w ciągu 15 lat. Ryzyko udaru mózgu związane z migotaniem przedsionków zaczyna rosnąć powyżej 65 roku życia. Arytmia ta zwiększa o niemal 500 procent ryzyko udaru niedokrwiennego, które może zakończyć się niepełnosprawnością lub śmiercią.

Leczenie, zależnie od profilu ryzyka pacjenta, obejmuje stosowanie pod kontrolą INR doustnych antykoagulantów, takich jak acenokumarol lub warfaryna, nowych leków przeciwkrzepliwych, takich jak dabigatran i riwaroksaban, lub w określonych sytuacjach kwasu acetylosalicylowego. W przypadku tej terapii niezmiernie ważne jest dokładne stosowanie się do zaleceń lekarza, regularne przyjmowanie leków i kontrolowanie dawek.

 Lekarz Anna Lejko- Kardiochirurg

 Klinika Kardiochirurgii Uniwersytecki Szpital Medyczny w Białymstoku

Badania niemowlaka - zadbaj o zdrowie pociechy. Na jakie badania warto postawić?

Dziecko od chwili urodzenia jest objęte opieką pediatryczną i wymaga systematycznych wizyt w poradni dzieci zdrowych, gdzie na poszczególnych etapach rozwoju lekarz dokonuje jego bilansu zdrowotnego. Warto pamiętać, że oprócz takich rutynowych kontroli dziecko powinno od czasu do czasu otrzymać skierowanie na specjalistyczne badania w celach wykrycia różnych schorzeń i nieprawidłowości w rozwoju. Poniżej przedstawione są najważniejsze z nich.

Morfologia krwi z rozmazem

Badanie to służy wykryciu przede wszystkim anemii (gdy jest obniżona liczba erytrocytów oraz hemoglobiny). Dzięki niemu można także rozpoznać infekcje bakteryjne, choroby hematologiczne, schorzenia wątroby, nerek i niektóre nowotwory. Jest to jedno z najważniejszych badań określających stan zdrowia człowieka. Normy prawidłowych wyników morfologii są inne dla dzieci w różnym wieku, dlatego ich interpretacją powinien zająć się lekarz.

Badanie moczu

Analiza próbki moczu pozwala wykryć często występujące u dzieci schorzenia układu moczowego, ale także poważniejsze choroby nerek, czy wątroby. W badaniu ogólnym sprawdzane są między innymi takie parametry jak: barwa i odczyn PH moczu, obecność bakterii, białka itd.

Badanie kału

Badanie to przeprowadza się zwykle u dzieci w celu zdiagnozowania choroby pasożytniczej (np. owsicy), choroby zakaźnej jelit oraz wykrycia krwawienia z układu pokarmowego. Na badanie kieruje się najczęściej dzieci starsze, które uczęszczają już do żłobka i przedszkola, a także dzieci mające kontakt ze zwierzętami.

Badanie ALP (poziomu fosfatazy zasadowej)

Fosfataza alkaliczna (ALP) jest enzymem produkowanym przede wszystkim w kościach, a jej najwyższy poziom występuje u dzieci ze względu na intensywny rozwój układu kostnego. Za prawidłowy poziom ALP u noworodków uważa się 50-165 U/I, a u dzieci 20-150 U/I. Znacznie podwyższony poziom fosfatazy alkalicznej może być spowodowany niedoborem witaminy D, wapnia lub fosforu, a także problemami z wątrobą. Badanie poziomu ALP przeprowadza się z krwi.

Badanie CRP (białko ostrej fazy)

Badanie wykonuje się z pobranej krwi w celu wyznaczenia poziomu stężenia białka C-reaktywnego. Podwyższony wskaźnik (zwykle dwucyfrowy, gdzie norma wynosi 5 mg/l) oznacza najczęściej infekcję w organizmie i stanowi wskazówkę dla lekarza przy wyborze metody terapii (np. czy konieczne jest zastosowanie antybiotyku).

Badanie ASO

Badanie to pozwala wykryć obecność w organizmie dziecka paciorkowca typu A i warto je przeprowadzić u maluchów, które często chorują na anginę, ostre zapalenie gardła lub cierpią na bóle kości i stawów. Zwykle wysokie ASO wymaga przeprowadzenia szeregu innych badań w celu określenia przyczyny złego wyniku i opracowania prawidłowej terapii.

Badanie USG jamy brzusznej

USG jest całkowicie bezbolesnym badaniem, które pozwala ocenić budowę organów wewnętrznych takich jak wątroba, nerki, trzustka, śledziona itp. Badanie to zaleca się szczególnie wcześniakom, ale raz w roku warto je przeprowadzić u każdego malucha, by sprawdzić, czy organy rozwijają się prawidłowo. USG pozwala także wykryć ewentualne zmiany nowotworowe.