Stan przedcukrzycowy- czy oznacza, że będę miał cukrzycę?
Badania w kierunku cukrzycy przy pomocy doustnego testu tolerancji glukozy (OGTT) wyznaczamy raz w ciągu trzech lat u każdej osoby powyżej 45 roku życia, raz do roku u kobiet z przebytą cukrzycą ciążową (GDM), u osób z dodatnim wywiadem cukrzycy typu 2 w rodzinie, u otyłych i osób ze stanem przedcukrzycowym. Stan przedcukrzycowy to nieznacznie podwyższone ponad normę wartości glikemii na czczo (100–125 mg/dl), które jeszcze nie spełniają kryterium rozpoznania cukrzycy i określa się je mianem nieprawidłowej glikemii(stężenie cukru w krwi) na czczo (impaired fasting glucose – IFG). Z kolei wartości glikemii w 120 minucie doustnego testu tolerancji glukozy (OGTT) pomiędzy (140–199 mg/dl) świadczą o upośledzonej tolerancji glukozy (impaired glucose tolerance – IGT). Obydwa te stany IFG i IGT (występujące zarówno Dół formularzapojedynczo, jak i razem) określa się jako stan przedcukrzycowy, a osoba ta nie ma jeszcze dolegliwości typowych dla stanu cukrzycowego. Występowanie stanu przedcukrzycowego, a zwłaszcza współistnienie IFG i IGT jednoczasowo, znacznie zwiększa szansę na rozwój cukrzycy typu 2. W tym czasie mogą występować dyskretne objawy hipoglikemii reaktywnej czyli niedocukrzenia, które z reguły nie wzbudzają niepokoju. W stanie przedcukrzycowym mogą rozwijać się powikłania wczesne charakterystyczne dla cukrzycy np. polineuropatia, której objawy nasilają się już po rozwinięciu się cukrzycy pełnoobjawowej.
W badaniach klinicznych wykazano, że zdrowy styl życia (odpowiednia dieta i regularna aktywność fizyczna) mogą zapobiec rozwojowi cukrzycy typu 2. Oznacza to, że osoba w stanie przedcukrzycowym nie jest nieuchronnie skazana na cukrzycę typu 2. Skoro można jej zapobiec, ważne jest poszukiwanie stanu przedcukrzycowego w grupie osób zagrożonych zachorowaniem na cukrzycę typu 2: osoby z nadwagą i otyłością (BMI powyżej 25 kg/m2 i/lub obwód w talii powyżej 80 cm u kobiet oraz powyżej 94 cm u mężczyzn)osoby, których rodzice lub rodzeństwo chorują na cukrzycę typu 2, kobiety z przebytą cukrzycą ciążową oraz kobiety które urodziły dziecko o masie ciała powyżej 4 kg. W stanie przedcukrzycowym wchodzimy w obszar innych schorzeń cywilizacyjnych, korespondujących z cukrzycą: osoby z rozpoznaną dyslipidemią, osoby z rozpoznanym nadciśnieniem tętniczym, osoby z chorobami układu sercowo-naczyniowego, kobiety z zespołem policystycznych jajników, osoby mało aktywne fizycznie, osoby z grupy środowiskowej lub etnicznej częściej narażonej na cukrzycę.
Tak więc stan przedcukrzycowy rozpoznajemy przez zastosowanie doustnego testu tolerancji glukozy (OGTT), polegający na wypiciu 75 g glukozy i pomiarze stężenia glukozy w osoczu krwi na czczo przed wypiciem roztworu i w 120 minucie od wypicia glukozy. Pomiary w tym teście nie mogą być wykonywane za pomocą glukometru, a pacjent powinien być odpowiednio poinstruowany o przebiegu badania (powinien być wypoczęty i na czczo, czas pomiędzy oznaczeniami glukozy (2 godz) musi spędzić w spoczynku, w miejscu badania i nie może przyjmować żadnych posiłków w tym czasie. Amerykanie dopuszczają możliwość rozpoznania stanu przedcukrzycowego na podstawie stężenia hemoglobiny glikowanej (HbA1c): 5,7–6,4%. Konieczna jest poprawa jakości życia przez modyfikację składu i sposobu odżywiania polegający na redukcji masy spożywanych pokarmów, prowadzeniu dzienniczka odżywiania, nie przekraczaniu zalecanego spożycia tłuszczów, zmniejszeniu wielkości porcji, zwiększeniu spożycia pokarmów bogatych w błonnik. To nie wystarcza jednak dla zniesienia zagrożenia cukrzycą typu 2. Osoby te dodatkowo muszą stale wymuszać w swoim organizmie ujemny bilans kaloryczny poprzez codzienny leczniczy trening mięśniowy. Nasi podopieczni nie są w stanie nawet w dłuższym przedziale czasu przestawić się na mniejsze i ubogokaloryczne jedzenie, połączone z codziennym dodatkowym wydatkiem energetycznym. Dopiero opieka instruktorów fitness, personalnych trenerów zdrowia, wolontariuszy, edukatorów zdrowotnych i dietetyków, może zmienić nawyki i przyzwyczajenia odnośnie odżywiania i ćwiczeń mięśniowych. Zdiagnozowane osoby w wieku średnim i starszym zagrożone cukrzycą w stanie przedcukrzycowym rzadko samodzielnie osiągają cele profilaktyczne, pomimo że próbujemy wdrażać po kilku miesiącach pomocniczy lek farmakologiczny – metforminę.
Autor: Doktor nauk med. Zygmunt Trojanowski
