Cukrzyca ciążowa – czy trzeba się jej bać?
Cukrzyca ciążowa jest bardzo specyficzną chorobą, gdyż zdarza się wyłącznie u kobiet oczekujących dziecka. Choć występuje rzadko, bo u około 3-4% przyszłych mam, a także ma charakter przejściowy, jej diagnostyka jest bardzo ważna, gdyż nieleczona może mieć bardzo negatywny wpływ na matkę i rozwijające się dziecko.
Cukrzyca ciężarnych (GDM – Gestational Diabetes Mellitus) należy do grupy chorób metabolicznych, charakteryzujących się podwyższonym poziomem cukru we krwi, czyli hiperglikemią. Zaburzenie to pojawia się u kobiet w ciąży, które dotychczas nie miały problemów z tolerancją glukozy. GDM znika zazwyczaj po urodzeniu dziecka, jednak u około 40% kobiet w ciągu kilkunastu kolejnych lat rozwija się niestety cukrzyca typu 2. Bardzo często też cukrzyca ciążowa powtarza się podczas kolejnych ciąż kobiety. Za główną przyczynę choroby uważa się wzrost podczas ciąży poziomu hormonów takich jak prolaktyna, estrogeny, progesteron oraz przede wszystkim laktogen łożyskowy, które zaburzają prawidłowe działanie insuliny. Ta z kolei jest niezbędna do regulowania poziomu glukozy we krwi. Gwałtowny wzrost poziomu najsilniejszego hormonu antyinsulinowego, laktogenu łożyskowego odnotowuje się między 24 a 28 tygodniem ciąży i to wtedy właśnie najczęściej pojawia się cukrzyca ciążowa.
Choć w ciele każdej kobiety podczas ciąży zachodzą te same procesy związane ze wzrostem poziomu niektórych hormonów, to jednak cukrzyca ciążowa dotyka tylko kilka procent populacji. Właśnie dlatego uważa się, że ryzyko powstania choroby muszą zwiększać niektóre czynniki. Do najważniejszych z nich zalicza się:
Niestety cukrzyca ciężarnych występuje także u kobiet, u których nie odnotowano żadnych z powyższych czynników ryzyka, dlatego diagnostyką tej choroby objęte są wszystkie kobiety w ciąży.
Kobiety, u których wykryto GDM najczęściej nie odczuwają żadnych objawów. Jeśli jednak się pojawiają, są bardzo podobne do tych występujących w przebiegu cukrzycy typu 2. Do typowo cukrzycowych dolegliwości zalicza się m.in. suchość w ustach, wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu, nadmierny przyrost wagi, uczucie zmęczenia, senność, czasami zawroty głowy oraz omdlenia. Wiele z tych objawów nie jest kojarzona z cukrzycą lecz po prostu z ciążą, dlatego też diagnostyka choroby powinna opierać się na badaniach laboratoryjnych.
Standardowo kobiety w ciąży są badane pod kątem cukrzycy ciążowej w okresie największego ryzyka powstania choroby, czyli między 24 a 28 tygodniem ciąży. Wówczas przeprowadza się w warunkach laboratoryjnych test OGTT, który składa się z dwóch etapów. W pierwszym wykonuje się pomiar poziomu glukozy na czczo z krwi pobranej z żyły. Jeśli wynik badania jest większy niż 92 mg/dl, stwierdza się GDM, jeśli mniejszy – przechodzi się do drugiego etapu badania. Etap drugi polega na podaniu kobiecie do wypicia roztworu 75 g glukozy i przeprowadzeniu pomiaru poziomu cukru we krwi po 2 godzinach. W tym przypadku cukrzyca ciążowa jest diagnozowana, gdy wynik badania po 2 godzinach przekracza wartość 153 mg/dl. Test OGTT jest obecnie zalecany przez diabetologów i ginekologów, w przeciwieństwie do stosowanego kiedyś testu przesiewowego (obciążenie 50 g glukozy i badanie po 1 h). Oprócz standardowego testu OGTT warto już na początku ciąży poprosić lekarza o skierowanie na badanie poziomu cukru (np. z moczu). Badanie takie powinno się powtarzać co miesiąc.
Zdiagnozowanie GDM wymaga niezwłocznego podjęcia przez kobietę leczenia u specjalisty, którego celem jest obniżenie i ustabilizowanie poziomu glukozy we krwi. W pierwszej kolejności próbuje się to osiągnąć przy pomocy diety, podobnej do tej stosowanej przez chorych na cukrzycę typu 2. Dieta ta opiera się na m.in. jedzeniu częstych i niewielkich posiłków w równych odstępach czasowych oraz ograniczeniu spożywania cukrów prostych i zastąpienia ich węglowodanami złożonymi. Jeśli po kilku dniach stosowania się do zaleceń dietetycznych kobieta ma nadal wysoki poziom cukru we krwi, lekarz najczęściej podejmuje decyzję o zastosowaniu leczenia przy pomocy insulinoterapii. Przyjmowanie insuliny musi być wspomagane dietą i przestrzeganiem pór posiłków. Niezbędne jest też regularne badanie stężenia cukru we krwi za pomocą domowego glukometru, nawet kilka razy dziennie. Wszystko dlatego, że terapia insuliną może doprowadzić do bardzo niebezpiecznej hipoglikemii.
Prawidłowo zdiagnozowana oraz skutecznie leczona cukrzyca ciążowa w zasadzie nie powinna zaburzyć ani przebiegu ciąży, ani rozwoju dziecka, ani porodu. Problemy mogą pojawić się, gdy kobieta jest nieświadoma choroby lub gdy leczenie nie przynosi oczekiwanych efektów w postaci unormowania stężenia glukozy we krwi. Do najczęstszych powikłań cukrzycy ciążowej zalicza się:
Możliwe konsekwencje nieleczonej cukrzycy ciążowej są poważne i często zagrażają życiu matki i dziecka. Dlatego żeby nie bać się tej choroby, należy zadbać o jej wykrycie na wczesnym etapie oraz prawidłowe leczenie.
