Jak pielęgnować skórę przy cukrzycy?

Cukrzyca to choroba, która dotyka już 3 miliony Polaków. Oprócz tego, że osoby chore muszą być pod stałą kontrolą specjalisty, muszą również dbać o swój jadłospis, być aktywne fizycznie, to także w specjalny sposób muszą pielęgnować swoją skórę. Dlaczego jest to takie ważne? Jak powinna wyglądać pielęgnacja skóry chorego z cukrzycą?

Cukrzyca a problemy skórne: idą ze sobą w parze?

Cukrzyca rzadko daje objawy, które alarmują o tym, że coś złego dzieje się w organizmie. Jednak problemy skórne mogą być pierwszym sygnałem, aby sprawdzić poziom cukru we krwi. Wysokie stężenie glukozy sprawia, że powstałe zmiany zwyrodnieniowe w naczyniach krwionośnych prowadzą do niedożywienia skóry. Tym samym, chorzy na cukrzycę często obserwują u siebie: nadmierną suchość skóry, łuszczenie i nadwrażliwość. Pozbawiona łoju skóra sprawia, że chory często się drapie przez co powstają początkowo niewielkie, z czasem coraz większe ranki. Wraz z podatnością na zranienia idzie również trudność w gojeniu powstałych ran. Tym samym skóra jest bardziej podatna na infekcje – grzybice i drożdżyce. Oprócz tego skóra osób chorych na cukrzycę charakteryzuje się także zmniejszonym wydzielaniem potu, ciemnożółtym zabarwieniem skóry, nierzadko rumieńcem cukrzycowym i skłonnością do zmian wypryskowych.

Zespół stopy cukrzycowej – jest się czego obawiać!

W związku z często pojawiającymi się powikłaniami związanymi z pielęgnacją skóry warto pamiętać o skrupulatnym i dokładnym zwracaniu uwagi na stopy i dłonie. Do najczęstszych powikłań należy bardzo groźny zespół stopy cukrzycowej. To powikłanie cukrzycowe związane jest z niedostatecznym ukrwieniem stóp i prowadzi do deformacji stopy, a nawet amputacji. Postępujące owrzodzenie stopy świadczy o martwicy w obrębie tej części ciała. Aby do tego nie dopuścić bardzo ważne jest leczenie i profilaktyka w szczególności dbająca o stopy.

5 zasad pielęgnacji stóp:

1. Bezwzględnie nie chodź na boso. Unikniesz tym samym ryzyka ran i szybko powstającego u cukrzyków zakażenia.

2. Myj stopy dwa razy dziennie mydłem w letniej wodzie. Pamiętaj o dokładnym suszeniu – również pomiędzy palcami.

3. Natłuszczaj skórę po myciu.

4. Nie ogrzewaj stóp przy kaloryferach czy innych źródłach ciepła.

5. Noś skarpetki bezuciskowe, najlepiej z naturalnych materiałów.

Jakie kosmetyki powinni stosować diabetycy?

Należy pamiętać, że kluczowe w profilaktyce zachowania optymalnej kondycji skóry jest prawidłowe leczenie cukrzycy. Jeśli dieta i terapia będą odpowiednie dobrane, tym samym cukier będzie na stałym poziomie, to również skóra będzie znacznie lepiej wyglądać. Oczywiście nie chodzi też o to, aby czekać aż leki i dieta unormują wszystko, zalecane jest również stosowanie zewnętrznie takich kosmetyków, które poprawią nie tylko komfort pacjenta, ale również jej wygląd. Warto zatem pomyśleć o kosmetykach z neutralnym pH. W ich składzie nie powinno być silnych detergentów, barwników, czy sztucznych zapachów. Ponadto, w dużej części kosmetyki te powinny być emolientami, czyli preparatami, które dbają o właściwe nawilżanie skóry. Po ich nałożeniu pory uniemożliwiają odparowanie wody ze skóry, tym samym skóra nie jest sucha. Występują w przeróżnej formie, dlatego też można z łatwością znaleźć żele pod prysznic, balsamy, płyny czy kremy. Warto również podkreślić, że cukrzycy nie powinni korzystać z mydła – nadmiernie wysusza skórę. Ze względu na liczne infekcje spotykające osoby chorujące na cukrzycę warto pomyśleć o preparatach hipoalergicznych.

Samokontrola glikemii w cukrzycy.

Glukometr to urządzenie do pomiaru stężenia glukozy we krwi. Na rynku dostępne są różne typy glukometrów, dlatego ważne jest indywidualne dobranie urządzenia z uwzględnieniem wieku, sprawności manualnej oraz rodzaju leczenia. Przed użytkowaniem glukometru należy dokładnie zapoznać się z instrukcją obsługi.

Bardzo ważny jest sposób przechowywania glukometru oraz pasków kontrolnych (producenci podają zakresy temperatur i wilgotności, w których gwarantowane jest właściwe funkcjonowanie urządzenia). Glukometr i nakłuwacz to osobisty sprzęt każdego pacjenta. Nakłuwacz, to urządzenie, które zapewnia prawidłową głębokość ukłucia. Nakłuwacz może mieć jedną, wymienną igłę lub bębenek z 6 lancetami. Zużytych igieł nie można ponownie użyć, ponieważ w nakłuwaczu jest zainstalowana specjalna blokada uniemożliwiająca ponowne użycie lancetów.  Nie należy pożyczać ani dokonywać pomiarów osobom nawet z najbliższej rodziny.

Przed każdym pomiarem należy sprawdzić datę ważności pasków testowych,  dokładnie umyć ręce z mydłem, wypłukać oraz osuszyć. Właściwa higiena rąk to warunek prawidłowego pomiaru. Należy nakłuć powierzchnię boczną palca środkowego, serdecznego lub małego. Unikamy nakłuwania palca wskazującego i kciuka, ponieważ wielokrotne kłucie uszkadza zakończenia nerwowe. Nie wolno wyciskać kropli krwi. Po dokonaniu pomiaru należy zabezpieczyć miejsce ukłucia czystym gazikiem, usunąć zużyty lancet i zanotować wynik w dzienniczku samokontroli. Sprzęt do pomiaru  (glukometr, nakłuwacz oraz etui, w którym się znajdują) również powinien być utrzymywany w czystości. Nie przechowujemy zużytych pasków i lancetów razem z glukometrem.  Bardzo ważne jest aby w dzienniczku znajdowały się następujące informacje:

• data i godzina pomiaru,
• wzmianka o rodzaju posiłku,
• notatki o szczególnych zdarzeniach wpływających na kontrolę glikemii( np. miesiączka, infekcja czy wysiłek fizyczny)

Dzienniczki samokontroli są dostępne w każdym gabinecie edukacyjnym. Zapisy monitorowania nie służą do oceniania pacjenta, ale do poprawy kontroli glikemii. Na tej podstawie zespół terapeutyczny ma możliwość modyfikacji planu leczenia.

Na każdą wizytę należy zabrać ze sobą dzienniczek samokontroli oraz glukometr. Dane z urządzenia można transmitować do komputera, co ułatwia lekarzowi uzupełnienie historii choroby.

Autor: Anna Bielan (specjalista pielęgniarstwa diabetologicznego)

Wysiłek fizyczny w cukrzycy.

Aktywność fizyczna to bardzo ważny element w leczeniu cukrzycy. Wysiłek fizyczny sprzyja redukcji masy ciała, co powoduje lepszą kontrolę glikemii, wpływa korzystnie na wrażliwość na insulinę, a u osób z depresją poprawia nastrój.

Wysiłek powinien być dostosowany do wieku i wydolności pacjenta. Początkowo powinien być umiarkowany, ale regularny, np. co 2-3 dni, ale najlepiej codziennie. Każdą aktywność należy rozpoczynać od krótkiej, trwającej ok. 10 minut rozgrzewki. Na zakończenie ćwiczeń wskazane są ćwiczenia uspokajające, rozluźniające. Podczas ćwiczeń należy uzupełniać płyny, aby zapobiec odwodnieniu. Szczególnie ważne jest to podczas wysokiej temperatury otoczenia. Bardzo ważnym elementem podczas ćwiczeń jest dbałość o stopy, szczególnie u osób z rozpoznaną neuropatią obwodową i u pacjentów z obniżonym progiem czucia bólu. Należy zaopatrzyć się w wygodne obuwie.

Najbardziej optymalną formą wysiłku u osób z cukrzycą typu II w wieku powyżej 65 roku życia jest intensywny spacer (aż do zadyszki)3-5 razy w tygodniu. Odpowiednią formą wysiłku dla osób z nadwagą jest „nordic walking”.

Ryzyko związane z wysiłkiem fizycznym u osób chorych na cukrzycę.

1. Hipoglikemia

• Przed rozpoczęciem i po zakończeniu aktywności fizycznej należy oznaczyć poziom glikemii
• Przed planowaną aktywnością fizyczną rozważyć redukcję dawki insuliny{ 30-50% w zależności od indywidualnej reakcji)
• Przed nieplanowanym wysiłkiem fizycznym należy spożyć dodatkową porcję cukrów prostych (ok. 20g/ 30min. wysiłku)
• Nie należy wstrzykiwać insuliny w kończyny, które będą obciążone wysiłkiem fizycznym ( gdy wysiłek rozpoczyna się 30-60 minut od momentu podania insuliny)

2. Dekompensacja metaboliczna

• Jeżeli wartość glikemii przekracza 250mg/dl, chorzy na cukrzycę typu I powinni oznaczyć ciała ketonowe w moczu. Jeżeli pojawią się ciała ketonowe, nie podejmować wysiłku.
• W przypadku chorych na cukrzycę typu II należy zaniechać podejmowania wysiłku, gdy wartość glikemii wynosi 300mg/dl

3. Gdy pacjent ma rozpoznaną retinopatię cukrzycową proliferacyjną, nefropatię cukrzycową bądź jest ryzyko wystąpienia niedokrwienia mięśnia sercowego, forsowny wysiłek może mieć niekorzystny wpływ na ogólny stan pacjenta.

Zalecane formy aktywności fizycznej:

• Ćwiczenia na sali gimnastycznej lub na powietrzu
• Pływanie
• Jazda na rowerze (również stacjonarnym)
• Gry ruchowe
• Nordic walking
• Taniec

Niezalecane formy aktywności fizycznej:

• Szybownictwo
• Boks
• Wspinaczka
• Podnoszenie ciężarów

Korzystny dla zdrowia wysiłek  o intensywności nieprzekraczającej 80% maksymalnej częstotliwości skurczów serca dla wieku (można to obliczyć w/g wzoru: 220-wiek w latach). Taki wysiłek poprawia insulinowrażliwość i wyrównanie glikemii.

Autor: Anna Bielan (specjalista pielęgniarstwa diabetolgicznego)