Gonadotropina kosmówkowa jest hormonem produkowanym przez kosmówkę łożyska. Składa się z dwóch podjednostek alfa i beta. Podjednostka alfa jest wspólna dla HCG, TSH i LH, podjednostka beta jest charakterystyczna dla HCG. Gonadotropina kosmówkowa podtrzymuje czynność ciałka żółtego we wczesnej fazie ciąży (do 8-10 tygodnia). Jeśli dochodzi do implantacji ( „zagnieżdżenia” ) zapłodnionej komórki jajowej, a odbywa się to między 6 a 8 dniem po owulacji, to 48 godzin później we krwi pojawia się wykrywalne stężenie HCG (> 1 mIU/ml). Jednak ze względu na możliwość wystąpienia  „mikroporonienia” , dopiero wynik > 5 mIU/ml (dla niektórych kobiet > 25 mIU/ml) oznacza ciążę.

HCG jest także wykrywalne w moczu i tę właściwość wykorzystują domowe testy ciążowe . Przy produkcji najnowszej generacji testów ciążowych wykorzystuje się technologię opartą na monoklonalnych przeciwciałach beta-HCG, co w rezultacie pozwala otrzymać testy o bardzo wysokiej czułości i skuteczności. W przypadku testów ciążowych  (na mocz) znajdujących się obecnie na rynku pozytywne wyniki mogą się pojawić już w 3-4 dni po implantacji zapłodnionej komórki jajowej;  po 6-7 dniach (czas spodziewanej miesiączki) już 98% wyników będzie pozytywnych. Jeśli wykonamy test w 1 tydzień po spodziewanej miesiączce i otrzymany wynik będzie pozytywny, kobieta ma gwarancję, że jest w ciąży.

Poziom HCG osiąga swój szczyt w 8-10 tygodniu ciąży, następnie jego poziom obniża się i taki pozostaje do końca ciąży. Normy wartości HCG w zależności od zaawansowania ciąży, liczonego od pierwszego dnia ostatniej miesiączki są bardzo szerokie.

Przykładowe normy
Tygodnie ciąży -poziom beta hcg

3 - 5-50 mIU/ml
4 - 5-430 mIU/ml
5 - 19-7340 mIU/ml
6 - 1000-56000 mIU/ml

Bardziej precyzyjne zakresy norm można uzyskać jeśli jest znany termin owulacji.

Przy ocenie wczesnej ciąży ważniejsze od bezwzględnych wartości HCG są przyrosty jego stężenia w czasie.

W prawidłowej ciąży poziom HCG wzrasta przynajmniej o 66 % w ciągu 48 godzin i o 114 % w ciągu 72 godzin. Im ciąża starsza tym wzrost stężenia HCG wolniejszy i w przedziale 1200 mIU/ml-6000 mIU/ml poziom HCG podwaja się średnio w czasie 96 godzin (4 dni), a dla stężeń przekraczających 6000 mIU/ml ten czas może być jeszcze dłuższy. Przy HCG przekraczającym 6000 mIU/ml lepszą informację o stanie i umiejscowieniu ciąży daje już USG. Wartości nieprawidłowe nasuwają podejrzenie poronienia lub ciąży ektopowej (przyrost jest wolniejszy od prawidłowego). Możliwy jest jednak chwilowy spadek stężenia HCG w przypadku, gdy w macicy, zagnieździły się przynajmniej dwa zarodki (co zdarza się przy mnogiej owulacji lub po zabiegach In Vitro) i jeden z nich obumiera. Nie ma to w tym wypadku żadnego wpływu na pomyślny przebieg ciąży.

Wskazówki dotyczące pomiaru ciśnienia:

1. Nie wykonuj pomiarów bezpośrednio po posiłku, ćwiczeniach fizycznych lub kąpieli. Przed pomiarem nie należy pić kawy oraz palić tytoniu.
2. Postaraj się mierzyć ciśnienie krwi o tej samej porze każdego dnia.
3. Pamiętaj, aby przed pomiarem odpocząć przez 20 - 30 minut
4. Usiądź wygodnie na krześle.
5. Postaw stopy płasko na podłodze. Nie krzyżuj nóg.
6. Wyprostuj i oprzyj plecy.
7. Załóż mankiet na ramię (najlepiej lewe), około 1-2 cm powyżej łokcia, na wysokości serca. Mankiet powinien znajdować się bezpośrednio na skórze.
8. Oprzyj przedramię z dłonią skierowaną ku górze na stole tak, aby środek mankietu był na wysokości serca.
9. Włącz ciśnieniomierz i rozpocznij badanie postępując zgodnie z informacjami zawartymi w dołączonej instrukcji.
10. Podczas pomiaru pozostań nieruchomo i w ciszy.

Podczas pomiaru uczucie, że mankiet jest ciasny jest normalne. Nie należy się tym niepokoić.

Urządzenie opiera swój pomiar na ilości uderzeń serca (tętna). Jeżeli Twoje tętno jest bardzo słabe lub nieregularne, urządzenie może mieć problemy z określeniem Twojego ciśnienia krwi.

Optymalne ciśnienie krwi 120 (skurczowe) 80 (rozkurczowe):

Obsługa ciśnieniomierza:

(Pamiętaj, że zawsze należy zapoznać się z instrukcją dołączoną do konkretnego modelu ciśnieniomierza).

• Sprawdź, czy urządzenie ma dostęp do źródła zasilania: baterie alkaliczne lub zasilacz sieciowy
• Uruchom urządzenie odpowiednim przyciskiem, jeżeli wymaga tego dany model
• Wciśnij przycisk START i natychmiast go zwolnij — urządzenie automatyczną inflację mankietu (nadmuchiwanie mankietu).

UWAGA: mankiet wolno pompować tylko wówczas, gdy jest założony na ramię, w przeciwnym razie może on ulec uszkodzeniu

• w momencie gdy ciśnienie w mankiecie osiągnie odpowiednią wartość, rozpoczyna się automatyczna deflacja mankietu (wypuszczanie powietrza)
• ciśnienie jest mierzone, w zależności od modelu, podczas deflacji lub już podczas inflacji mankietu równocześnie z pulsem
• podczas pomiaru na wyświetlaczu pojawiają się zmieniające liczby obrazujące zmiany ciśnienia powietrza w mankiecie. Symbol „serca” zaczyna migać gdy czujnik wykryje puls
• gdy symbol przestanie migać, a aparat wypuści resztę powietrza z mankietu, pomiar jest zakończony
• możemy wówczas odczytać wynik na ekranie LCD – ciśnienie górne (systoliczne) i dolne (diastoliczne) oraz puls

Powyższe zalecenia dotyczą większości aparatów automatycznych do pomiaru ciśnienia krwi na ramieniu. W wypadku  aparatów półautomatycznych różnica polega na konieczności manualnego pompowania mankietu.

Samokontrola w cukrzycy.

Co to jest samokontrola?

Aktywny udział w terapii osoby chorej na cukrzycę, na który składa się wiele decyzji i czynności wykonywanych samodzielnie (lub przez najbliższe otoczenie, np. rodzinę), których celem jest ocena wyrównania metabolicznego cukrzycy i jej powikłań oraz umiejętność modyfikacji terapii w zmieniających się warunkach życia codziennego.

Samokontrola polega na:

• Oznaczaniu stężenia glukozy we krwi,
• Pomiarze masy ciała,
• Pomiarach ciśnienia tętniczego,
• Kontroli stężenia glukozy i acetonu w moczu,
• Kontroli stóp,
• Prowadzeniu dzienniczka samokontroli,
• Umiejętności samodzielnego podejmowania decyzji o zmianie leczenia w zależności od uzyskanych wyników

10 zasad prawidłowego badanie poziomu stężenia glukozy we krwi za pomocą glukometru:

• przygotowanie zestawu do badania poziomu cukru (glukometr, nakłuwacz, lancet),
• przygotowanie pasków testowych,
• sprawdzenie identyczności kodu z opakowania pasków, z klucza kodującego i numeru wyświetlanego przez glukometr po włożeniu paska
• dokładne umycie rąk ciepłą wodą z mydłem,
• rozmasowanie miejsca nakłucia,
• nakłucie bocznej części opuszki palca,
• uformowanie kulistej kropli krwi - należy unikać wyciskania krwi z nakłutego miejsca
• podanie uzyskanej kropli krwi do paska testowego - niektóre paski (Diagomat Strip) zasysają próbkę samodzielnie i wydają sygnał dźwiękowy oznaczający pobranie potrzebnej ilości krwi),
• dezynfekcja miejsca nakłucia,
• usunięcie lancetu z nakłuwacza

Kiedy należy dokonywać pomiarów:

• Chorzy na cukrzycę leczeni zgodnie z algorytmem wielokrotnych wstrzyknięć insuliny powinni dokonywać wielokrotnych pomiarów glikemii w ciągu doby według ustalonych zasad leczenia oraz potrzeb chorego;
• Chorzy na cukrzycę typu 2 leczeni dietą powinni wykonywać raz w miesiącu skrócony profil glikemii (na czczo i po głównych posiłkach);
• Chorzy na cukrzycę typu 2 stosujący doustne leki przeciwcukrzycowe powinni wykonywać raz  w tygodniu skrócony profil glikemii (na czczo i po głównych posiłkach);
• Chorzy na cukrzycę typu 2 leczeni stałymi dawkami insuliny powinni wykonywać codziennie 1-2 pomiary glikemii, dodatkowo 1 raz w tygodniu skrócony profil glikemii (na czczo i po głównych posiłkach) oraz raz w miesiącu pełny profil glikemii.
• Każdy chory powinien również dokonać dodatkowych pomiarów w następujących przypadkach:
  • W przypadku podejrzenia hipoglikemii lub niejasnego złego samopoczucia,
  • Podczas dodatkowej ostrej choroby,
  • Przy nieplanowanym wysiłku fizycznym,
  • Przed prowadzeniem samochodu,
  • Po błędach dietetycznych (np. po spożyciu słodyczy, soków itp.).
• Pełen profil glikemii obejmuje dokonanie następujących pomiarów:
  • rano, na czczo
  • przed każdym głównym posiłkiem
  • 120 minut po każdym głównym posiłku
  • przed snem
  • o godzinie 24.00
  • w godzinach 2.00 – 4.00

Dokładność pomiaru:

Na dokładność pomiaru ma wpływ wiele czynników zarówno zależnych i niezależnych od pacjenta.
W celu zminimalizowania fałszywych wyników należy:

• przestrzegać przez osoby dokonujące pomiarów zasad postępowania zalecanych przez producenta
  ( informacje zawarte są zarówno w instrukcji użytkowania, jak i na opakowaniach produktów),
• utrzymywać odpowiedniej temperatury i wilgotność środowiska przechowywania glukometru i pasków (producenci podają zakres temperatur i wilgotności, w którym gwarantowane jest właściwe funkcjonowanie wyrobów),
• uzyskać kulistą kroplę krwi — należy unikać wyciskania krwi z miejsca nakłucia
• odczekać przy podaniu kropli do paska na sygnał oznaczający pobrania potrzebnej próbki krwi (np. sygnał dźwiękowy w przypadku glukometru Diagomat)
• Jeden raz na pół roku należy przeprowadzić kontrolę glukometru- pomiar glikemii z tej samej kropli krwi na glukometrze i w laboratorium,

Należy również pamiętać, że uzyskane wyniki zależą od czasu i rodzaju przyjmowanych leków.
Duży wpływ na zmienność wyników ma rodzaj przyjmowanego pokarmu.

Kalibracja glukometrów:

Wg zaleceń PTD z 2008 roku zaleca się korzystanie z glukometrów podających jako wynik badania stężenie glukozy w osoczu krwi ( np glukometr Diagomat).
Jeżeli glukometr wskazuje stężenie glukozy w pełnej krwi, można przeliczyć je na stężenie w osoczu, mnożąc wynik przez 1,11.

Źródła:

1. “Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2008. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego” Diabetologia praktyczna 2008, tom 9, suplement A.
2. “Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2009. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego” Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna 2009 tom 9 supl. A
3. FDA Diabetes Information - www.fda.gov/diabetes/glucose.html
4. Zalecenia Polskiej Federacji Edukacji Diabetologicznej - www.pfed.org.pl