Wskazówki dotyczące pomiaru ciśnienia:

1. Nie wykonuj pomiarów bezpośrednio po posiłku, ćwiczeniach fizycznych lub kąpieli. Przed pomiarem nie należy pić kawy oraz palić tytoniu.
2. Postaraj się mierzyć ciśnienie krwi o tej samej porze każdego dnia.
3. Pamiętaj, aby przed pomiarem odpocząć przez 20 - 30 minut
4. Usiądź wygodnie na krześle.
5. Postaw stopy płasko na podłodze. Nie krzyżuj nóg.
6. Wyprostuj i oprzyj plecy.
7. Załóż mankiet na ramię (najlepiej lewe), około 1-2 cm powyżej łokcia, na wysokości serca. Mankiet powinien znajdować się bezpośrednio na skórze.
8. Oprzyj przedramię z dłonią skierowaną ku górze na stole tak, aby środek mankietu był na wysokości serca.
9. Włącz ciśnieniomierz i rozpocznij badanie postępując zgodnie z informacjami zawartymi w dołączonej instrukcji.
10. Podczas pomiaru pozostań nieruchomo i w ciszy.

Podczas pomiaru uczucie, że mankiet jest ciasny jest normalne. Nie należy się tym niepokoić.

Urządzenie opiera swój pomiar na ilości uderzeń serca (tętna). Jeżeli Twoje tętno jest bardzo słabe lub nieregularne, urządzenie może mieć problemy z określeniem Twojego ciśnienia krwi.

Optymalne ciśnienie krwi 120 (skurczowe) 80 (rozkurczowe):

Obsługa ciśnieniomierza:

(Pamiętaj, że zawsze należy zapoznać się z instrukcją dołączoną do konkretnego modelu ciśnieniomierza).

• Sprawdź, czy urządzenie ma dostęp do źródła zasilania: baterie alkaliczne lub zasilacz sieciowy
• Uruchom urządzenie odpowiednim przyciskiem, jeżeli wymaga tego dany model
• Wciśnij przycisk START i natychmiast go zwolnij — urządzenie automatyczną inflację mankietu (nadmuchiwanie mankietu).

UWAGA: mankiet wolno pompować tylko wówczas, gdy jest założony na ramię, w przeciwnym razie może on ulec uszkodzeniu

• w momencie gdy ciśnienie w mankiecie osiągnie odpowiednią wartość, rozpoczyna się automatyczna deflacja mankietu (wypuszczanie powietrza)
• ciśnienie jest mierzone, w zależności od modelu, podczas deflacji lub już podczas inflacji mankietu równocześnie z pulsem
• podczas pomiaru na wyświetlaczu pojawiają się zmieniające liczby obrazujące zmiany ciśnienia powietrza w mankiecie. Symbol „serca” zaczyna migać gdy czujnik wykryje puls
• gdy symbol przestanie migać, a aparat wypuści resztę powietrza z mankietu, pomiar jest zakończony
• możemy wówczas odczytać wynik na ekranie LCD – ciśnienie górne (systoliczne) i dolne (diastoliczne) oraz puls

Powyższe zalecenia dotyczą większości aparatów automatycznych do pomiaru ciśnienia krwi na ramieniu. W wypadku  aparatów półautomatycznych różnica polega na konieczności manualnego pompowania mankietu.

 Jest przewlekłą, wymagającą długotrwałego leczenia chorobą układu krążenia, w której dochodzi do trwałego podwyższenia ciśnienia w naczyniach tętniczych całego organizmu.

Nadciśnienie tętnicze stwierdza się u ponad 30 % Polaków. Wielu "nadciśnieniowców" nie wie o swojej chorobie lub leczy ją w sposób niewystarczający.

Bardzo często nie odczuwa się podwyższonego ciśnienia tętniczego i na ogół odkrywa się je przypadkowo. Nadciśnienie nie leczone przez lata doprowadza do uszkodzenia serca i naczyń krwionośnych, udaru mózgu i niewydolności serca. U chorych z nadciśnieniem większe jest też ryzyko wystąpienia zawału mięśnia sercowego i niewydolności nerek. Dzięki właściwemu leczeniu można uniknąć powikłań nadciśnienia tętniczego.

Kiedy mówimy o nadciśnieniu? 

W spoczynku ciśnienie tętnicze skurczowe u dorosłego kształtuje się na poziomie poniżej 140 mmHg, ciśnienie rozkurczowe natomiast poniżej 90 mmHg. Jeżeli ciśnienie skurczowe wynosi 140 mmHg lub więcej, zaś rozkurczowe 90 mmHg lub powyżej mówimy o nadciśnieniu. Wystarczy zatem, gdy jedna z tych wartości jest podwyższona.

Skąd biorą się dwie wartości ciśnienia tętniczego?
Górna wartość, nazywana ciśnieniem tętniczym skurczowym, powstaje w momencie, w którym mięsień sercowy kurczy się, aby wpompować krew do naczyń krwionośnych, a dolna nazywana ciśnieniem tętniczym rozkurczowym powstaje gdy serce się rozkurcza. Wobec tego w trakcie każdego uderzenia serca ciśnienie w naczyniach waha się pomiędzy górną i dolną wartością.

Nadciśnienie tętnicze można potwierdzić dopiero wówczas, gdy w trakcie trzech kolejnych wizyt u lekarza pomiary ciśnienia tętniczego wykazują podwyższone wartości. U zdrowego człowieka wartości ciśnienia tętniczego nie są jednak stale jednakowe. W nocy ciśnienie tętnicze jest najczęściej nieco niższe niż w ciągu dnia, natomiast praca fizyczna lub stres psychiczny mogą zwiększyć wartości ciśnienia tętniczego w ciągu kilku minut. U człowieka zdrowego ciśnienie tętnicze zwiększa się jednak tylko na krótki czas, na przykład w trakcie wysiłku fizycznego, po czym bardzo szybko normalizuje się.

Ciśnienia tętniczego nie można "wyczuć" - należy je mierzyć! Nie ma żadnych specyficznych dla nadciśnienia objawów chorobowych. Zdarza się, że pacjenci z nadciśnieniem uskarżają się na bóle w okolicy serca, bóle i zawroty głowy lub duszność. Objawy te mogą jednak wystąpić również przy prawidłowych wartościach ciśnienia tętniczego.

Pomiar ciśnienia tętniczego krwi jest najbardziej rozpowszechnionym, i jednocześnie najistotniejszym dla określenia rokowania chorego, badaniem. Obecnie w praktyce klinicznej stosowane są trzy techniki pomiaru ciśnienia tętniczego krwi:

• pomiar ciśnienia podczas wizyty pacjenta w gabinecie,
• całodobowe, ambulatoryjne monitorowanie ciśnienia (ABPM),  popularnie zwane badaniem metodą Holtera
• pomiar ciśnienia domowy (HBPM).

Badania porównujące wyniki pomiarów tych metod, pomimo różnorodnej metodyki wskazują na występowanie wyższych wartości ciśnienia mierzonego w gabinecie lekarskim, w stosunku do dwóch pozostałych.

Wartości ciśnienia z pomiarów domowych są zbliżone do wartości obserwowanych za pomocą "Holtera" w ciągu dnia.
Przewaga mierzenia ciśnienia tętniczego w warunkach domowych polega na możliwości wykonywania wielu pomiarów o różnych porach dnia, podczas codziennej normalnej aktywności.

Pomiary domowe wykonywane przez pacjenta mogą być istotnym, jeśli nie podstawowym źródłem informacji o skuteczności działania leków, związku pomiędzy objawami (wspomniane już bóle lub zawroty głowy) a wysokością ciśnienia, stosowaniu się do zaleceń lekarskich.

Obecnie na rynku dostępnych jest wiele aparatów, różniących się sposobem, miejscem pomiaru ciśnienia, stopniem zautomatyzowania oraz ceną. Niestety zdecydowana większość z nich nie posiada międzynarodowej walidacji - certyfikatu, świadczącego o jakości aparatu i jego przydatności w praktyce klinicznej - towarzystw nadciśnieniowych  British Hypertension Society BHS i Association for the Advancement of Medical Instrumentation AAMI.

Popularne w ostatnim czasie aparaty do pomiaru ciśnienia na nadgarstku czy palcu nie spełniają wspomnianych kryteriów. Badania porównawcze prowadzone z użyciem aparatu nadgarstkowego i tradycyjnego aparatu rtęciowego wykazały dużą rozbieżność w dokładności wyniku. Wyniki uzyskiwane przy użyciu tych aparatów nie mogą więc być stosowane w rozpoznawaniu i terapii nadciśnienia!

Czy można obniżyć ciśnienie tętnicze bez leków? 

TAK! Najlepszymi sposobami są: redukcja nadwagi, zmniejszenie spożycia alkoholu i soli kuchennej oraz zwiększenie aktywności fizycznej.
Zdecydowanie najważniejszym elementem leczenia jest zmniejszenie nadwagi. U ludzi z nadwagą nadciśnienie tętnicze występuje dwa razy częściej, niż u ludzi z normalnym ciężarem ciała. Przez samo zmniejszenie nadwagi wartości ciśnienia tętniczego mogą zostać często tak dalece obniżone, że wdrożenie leczenia lekami nie jest już konieczne. Ponadto po redukcji ciężaru ciała obserwuje się też lepsze działanie leków. Oczywiście najlepszymi metodami zrzucenia zbędnych kilogramów są spożywanie mniejszej ilości kalorii i większa aktywność ruchowa! Kolejna wiadomość ucieszy na pewno wielu Czytelników. Otóż okazuje się, że kawa pita w umiarkowanych ilościach nie jest przeciwwskazana w nadciśnieniu tętniczym. Natomiast bardzo ważne jest ograniczenie spożycia alkoholu, który podnosi ciśnienie. Po zmniejszeniu spożycia alkoholu ciśnienie zmniejsza się, a ponadto odchudzanie staje się łatwiejsze !

Można również spróbować zmniejszyć wartości ciśnienia poprzez ograniczenie spożycia soli kuchennej. Jednak, inaczej niż przy redukcji nadwagi i spożycia alkoholu, czy i na ile zmniejszy się ciśnienie dzięki ograniczeniu spożycia soli, jest sprawą indywidualną i nie da się precyzyjnie przewidzieć. Przy próbie ograniczenia spożycia soli należy pamiętać, że szczególnie dużo soli kuchennej znajduje się w konserwach i daniach gotowych.

Kiedy przychodzi moment, w którym nie można już obejść się bez leków? 

Odpowiedź jest prosta-wówczas gdy leczenie niefarmakologiczne (bez leków) nie wystarcza do znormalizowania ciśnienia tętniczego.
Nieleczone nadciśnienie tętnicze jest znacznie groźniejsze niż ewentualne działania niepożądane dobrze sprawdzonych leków. Jeżeli lek wywołuje działania niepożądane, ustępują one po jego odstawieniu.

Niezależnie od rodzaju i liczby przyjmowanych leków przeciw nadciśnieniowych należy zawsze pamiętać o konieczności kontynuowania postępowania niefarmakologicznego - redukcji nadwagi, zmniejszeniu spożycia alkoholu i soli kuchennej oraz zwiększeniu aktywności fizycznej. Jeżeli nadciśnienie tętnicze jest dobrze leczone, można oczywiście uprawiać sport lub wykonywać pracę fizyczną. Szczególnie zalecane są sporty dynamiczne, takie jak jazda na rowerze czy pływanie.

Normalizowanie ciśnienia tętniczego może również wywołać dolegliwości niezależne od konkretnej grupy leków a związane z obniżeniem podwyższonego od dłuższgo czasu ciśnienia. Często trzeba od nowa przyzwyczajać się do prawidłowego ciśnienia!

Jednak warto zachować cierpliwość - nadciśnienie tętnicze powstaje powoli i musi być również powoli obniżane!
Leczenie nadciśnienia może pozwolić zachować pełną sprawność przez wiele lat.

Dr n. med. Radosław Szczęch

Wapń

Wapń jest piątym co do ilości pierwiastkiem występującym w organizmie człowieka po: węglu, wodorze, tlenie i azocie. Jest podstawowym budulcem kości. U dorosłego mężczyzny ważącego 70 kg występuje 1000-1500 g wapnia a, kobiet 1000 g. Absorpcja tego pierwiastka spada z wiekiem a kobiety przyswajają go gorzej niezależnie od wieku. Około 99 % wapnia odkłada się w kośćcu i zębach jako fosforan wapniowy.

Niewielka liczba występuje poza  kośćcem i znajduje się w płynach ustrojowych ok. 1%. Tak mała ilość pełni bardzo ważną funkcję wpływa między innymi na krzepliwość krwi, utrzymuje prawidłową pracę serca, mięśni i nerwów. Działa przeciw zwyrodnieniowo i przeciwdziała powstawaniu stanów nowotworowych. Osoby przyjmujące suplementację wapniową rzadziej chorują na nowotwory okrężnicy.

Zapotrzebowanie na wapń zmienia się wraz z wiekiem:

• Niemowlęta
  • od urodzenia do 6 miesiąca 210 mg dziennie
  • od 6 miesiąca do 12 miesiąca 270 mg dziennie
• Dzieci
  • od roku do 3 lat 500 mg dziennie
  • od 4 lat do 8 lat 800 mg dziennie
  • od 9 lat do 13 lat 1300 mg dziennie
• Dorośli
  • od 14 lat do 18 lat 1300 mg dziennie
  • od 19 lat do 50 roku życia 1000 mg dziennie
  • od 50 roku w wzwyż 1200 mg dziennie
• Kobiety w ciąży
  • 1200 mg dziennie
• Kobiety karmiące
  • 1200 mg dziennie

Proces wchłaniania wapnia przebiega głównie w jelicie cienkim, absorpcję tego pierwiastka ułatwia witamina D, laktoza i białko. Im bardziej zasadowa treść przewodu pokarmowego tym trudniej rozpuszczają się sole wapnia a tym samym spada jego przyswajalność. Wchłanianie wapnia spada także w czasie stresu i w przypadkach, gdy w organizmie występuje nadmiar szczawianów, soli kwasu fitynowego i fosforanów występujących w takich produktach jak szpinak oraz po spożyciu kawy, alkoholu, cukru ,leków takich jak tetracyklina, leków odwadniających, lub zobojętniających kwaśną treść żołądkową /glin/. Ludzie obłożnie chorzy czy prowadzący mało ruchliwy tryb życia przyswajają mniej a, wydalają więcej wapnia.

Objawy nadmiaru wapnia w organizmie /hiperkalcemia:

• uwapnienie naczyń
• choroby nerek
• rak kości
• kamice
• osłabienie mięśni
• ospałość a nawet śpiączka

Objawy niedoboru /hipokalcemia/: występuje znacznie częściej niż nadmiar

• alergia
• drażliwość
• bezsenność
• choroby zębów /pierwszym objawem braku równowagi wapniowej jest zły stan uzębienia/
• osteoporoza
• krzywica
• zapalenie stawów

OSTEOPOROZA to choroba prowadząca do zaniku kości z przebudową ich struktury. Jej konsekwencją jest osłabienie wytrzymałości mechanicznej kości, co zwiększa ryzyko powstania złamań nawet przy niewielkich urazach.

Przyczyną osteoporozy może być niedobór wapnia. Wapń jest jednym z głównych składników minerału kostnego. To właśnie wapń decyduje o prawidłowej masie kostnej, która jest największa około 30-35 roku życia, a następnie ulega stopniowemu obniżeniu. U kobiet po menopauzie kończy się ochronna rola kobiecych hormonów, które zapobiegają utracie masy kostnej. Od tej chwili tempo zaniku kostnego jest o wiele większe niż u mężczyzn. Stąd większe zagrożenie osteoporozą u kobiet.

Utrata masy kostnej prowadzi do osłabienia kości, co sprzyja powstawaniu złamań. Powikłania złamań mogą być przyczyną trwałego inwalidztwa.

W Polsce osteoporoza występuje średnio u 25% kobiet po 50. roku życia oraz u 20% mężczyzn. Średnie spożycie wapnia u statystycznego Polaka ocenione zostało na 400 mg, podczas gdy dzienne zapotrzebowanie na wapń to 1000-1500 mg.

Osteoporoza - cechy charakterystyczne:

• kobiety są bardziej zagrożone niż mężczyźni
• skłonność rodzinna
• przedwczesna menopauza
• zbyt małe spożycie wapnia
• niska podaż witaminy D

Czy można uchronić się przed osteoporozą?
Już dziś można zacząć walczyć z osteoporozą zwracając uwagę na to co jadamy codziennie. Pamiętajmy, by spożywać pokarmy bogate w wapń i witaminę D.

Witamina D
Nazwa ta obejmuje właściwie kilka związków określanych jako witamina D1 (kalcyferol), D2 (ergokalcyferol), D3 (cholekalcyferol). Została uzyskana z tranu, ale organizm - jako jedną z niewielu witamin - może wyprodukować ją sam pod wpływem promieni słonecznych. I tak witamina D1 znajduje się w tranie, D2 jest wytwarzana w roślinach wystawionych na działanie promieni ultrafioletowych, natomiast witamina D3 powstaje w skórze ludzi i zwierząt. Witamina ta należy do związków rozpuszczalnych w tłuszczach.

Witamina D dostarczana jest w diecie albo powstaje w skórze, gdzie pod wpływem promieni ultrafioletowych światła słonecznego jej prekursory zmieniają się w postać czynną witaminy. Witamina D pobudza do działania komórki jelita cienkiego wyspecjalizowane w przyswajaniu wapnia i fosforu, zapobiega nadmiernemu wydalaniu i utrzymuje ich stałe stężenie we krwi. Jest odpowiedzialna za stan wszystkich kości.

Witamina B6
Witamina B6 jest nazywana pirydoksyną, ale właściwie oznacza całą grupę związków. Obecnie znamy sześć biologicznie aktywnych form witaminy B6, wśród których poza pirydoksyną znajduje się m.in. pirydoksal i pirydoksamina. Są one rozpuszczalne w wodzie, a ich nadmiar jest wydalany przez organizm z moczem.

Jest niezbędna do produkcji kwasu solnego. Co piąta kobieta i co piąta starsza osoba nie otrzymuje z pożywieniem wystarczającej ilości witaminy B6.  Brak prowadzi do niedokrwistości ,zapalenia skóry, neuropatii jest wykorzystywana w leczeniu depresji i astmy , chroni przed zapaleniem stawów i przed infekcjami ,działa przeciwzakrzepowo, łagodzi objawy napięcia przedmiesiączkowego poprawia nastrój u cierpiących na depresje, zmniejsza ryzyko tworzenia się kamieni nerkowych ,hamuje procesy przedwczesnego starzenia się skóry.

Źródła w pożywieniu:
Ziarna pszenicy i żyta, ryby drób, mięso , ziemniaki oraz awokado

Niedobór:

• zaburzenia skórne
• pęknięcia kącików ust
• trądzik
• bezsenność
• depresja
• zapalenie nerwu wzrokowego

Witamina C
Jest niezbędna dla prawidłowej syntezy kolagenu będącego głównym składnikiem organicznym kości. Badania naukowe sugerują istnienie związku pomiędzy spożyciem witaminy C, a gęstością kości. W celu profilaktyki osteoporozy zaleca się dzienne spożycie 100 – 500 mg tej witaminy.

Witamina K 
Jest niezbędna dla prawidłowej krzepliwości krwi. Pełni ważną rolę w powstawaniu właściwej formy osteokalcyny (białka występującego w tkance kostnej). Niedobór witaminy K może prowadzić do produkcji nieprawidłowej osteokalcyny, której nadmiar związany jest z obniżoną gęstością kości oraz zwiększonym ryzykiem złamań. Aby zapobiegać osteoporozie należy spożywać 80 – 250 mg

Produkty bogate w wapń
jaja, mleko półtłuste, jogurt, kefir, żółty ser, biały ser, sardynki w puszce, łosoś świeży, łosoś w puszce, fasola biała, fasola szparagowa, natka pietruszki, kapusta biała