Masło czy margaryna? – ma to znaczenie dla serca?

Pieczywo posmarowane masłem bądź margaryną to w wielu polskich domach codzienna rutyna. Czy jednak ta „tradycja” jest korzystna dla zdrowia? Czy tego typu smarowidła powinny gościć w codziennej diecie? Przeczytaj i dowiedz się, czy lepiej używać masła czy margaryny. Znajdź odpowiedź na odwieczny spór naukowy!

Aby organizm człowieka funkcjonował prawidłowo tłuszcze powinny stanowić w diecie 30% (ok. 15-20% z nich to tłuszcze nasycone). W latach 70. rozpoczęła się propaganda antytłuszczowa, która obwiniała tłuszcze o choroby serca, nadwagę, nowotwory i wiele innych chorób. Teraz wiemy, że jest wręcz odwrotnie – dieta beztłuszczowa jest szkodliwa dla zdrowia, gdyż powoduje tycie, zwiększa ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2, alergię i nowotwory. We wszystkim jednak należy zachować umiar i równowagę – w spożyciu tłuszczów również.

 Co dobrego ma w sobie masło?

Mówiąc o maśle trzeba przede wszystkim pamiętać, że jest to tłuszcz zwierzęcy powstający ze śmietany. Warto podkreślić, że masło nie ma żadnych domieszek roślinnych, a także ma określoną zawartość tłuszczu: 80%-90% dla masła, 60%-62% dla masła o zawartości 3/4 tłuszczu, 39%-41% dla masła półtłustego.

Jakość żywności w dużej mierze zależy od tego, czym żywione są zwierzęta.

I tak masło, którego krowy jadły zieloną trawę zawiera:

• witaminę A, E i D – to właśnie w maśle, zaraz obok żółtka jajka, mamy tych witamin najwięcej,
• witaminę K₂ – która przekierowuje wapń do kości zapobiegając miażdżycy i osteoporozie,
• kwas masłowy – ma ogromne znaczenie w hamowaniu rozwoju komórek nowotworowych,
• CLA – kwas tłuszczowy obniżający zawartość tkanki tłuszczowej, a także działający antynowotworowo.

Masło ma w sobie kwasy nasycone, dlatego należy stosować je w diecie w umiarze. Nadmierne spożycie podwyższa ciśnienie krwi i poziom cholesterolu, a także zaburza rytm serca. Masła powinny unikać osoby mające alergie i nietolerancje pokarmowe.

Czy margaryna to właściwy wybór?

Margaryna jest tłuszczem roślinnym, który dzięki procesom estryfikacji i uwodornienia zachowuje kształt stały. Pierwszy proces jest bezpieczny, gdyż nie zachodzą podczas niego żadne zmiany. Natomiast podczas uwodornienia powstają szkodliwe dla zdrowia izomery trans kwasów tłuszczowych. Dlaczego są szkodliwe? Podczas spożycia masła wzrasta poziom cholesterolu „złego” LDL i „dobrego” HDL. Natomiast tłuszcze trans powodują wzrost LDL, a także spadek HDL. To sprawia, że wzrasta ryzyko chorób serca, miażdżycy i cukrzycy typu 2. Bardzo ważnym jest, aby unikać margaryn twardych-kostkowych, które bardzo często proponowane są jako idealne do smażenia i pieczenia. To właśnie one zawierają najwięcej tłuszczów trans. Należy pamiętać, aby przy zakupie margaryny sprawdzić na opakowaniu ich zawartość – powinna wynosić <1 g.

Czy istnieje jakaś alternatywa?

Oczywiście oprócz masła i margaryny istnieje wiele innych zamienników, które z powodzeniem mogą posłużyć za „smarowidło” do pieczywa. Oto kilka pomysłów, które warto wdrożyć do codziennej diety:

• awokado – jest pełne nienasyconych kwasów tłuszczowych, przez co z powodzeniem dba o układ krwionośny człowieka. Zapobiega zawałom, zakrzepicy, chorobom serca i miażdżycy. Można je urozmaicić ulubionymi przyprawami, pomidorami lub innymi dodatkami i z powodzeniem stosować samodzielnie bądź jako zamiennik masła/margaryny.
• oliwa z oliwek – pieczywo nią polane (koniecznie extra virgin) idealnie nadaje się nie tylko jako przystawka do włoskich dań. Dodatkowo zawiera mnóstwo kwasów nienasyconych, co wspomaga kondycję organizmu.
• pasta z sezamu bądź słonecznika – zmiksowane nasiona słonecznika bądź sezamu (pasta tahini) świetnie zastąpią tradycyjne, polskie smarowidła. Bogate w wapń, cynk, miedź i magnez świetnie sprawdzą się w codziennej diecie.

8 naturalnych sposobów na obniżenie ciśnienia krwi.

Nadciśnienie tętnicze jest jednym z głównych powodów zgonów na świecie. W naszym kraju już co 3 Polak ma z nim problemy. Te niepokojące dane są udręką dla lekarzy – wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że niefarmakologiczne metody skutecznie wspierają działanie leków, a niektóre nawet umożliwiają ich odstawienie. Poznaj 8 naturalnych sposobów na obniżenie ciśnienia!

 Większość z nas wie, że idealne ciśnienie krwi wynosi 120/80 mm Hg. O wysokim ciśnieniu, które zwiększa ryzyko zawału serca, wylewu, a także chorób nerek mówi się już od 140/90 mm Hg. Niestety, nadciśnienie zwykle nie powoduje żadnych uciążliwych dolegliwości, co sprawia, że osoba chora, która nie bada się regularnie, nie ma szans na wykrycie choroby.

Oto 8 naturalnych sposobów, jak je obniżyć:

1. Spaceruj 30 minut dziennie

 Codzienna aktywności fizyczna umożliwi Ci skutecznie obniżyć ciśnienie. Dzięki temu wzmocnisz serce, które sprawniej będzie pompowało krew, a co za tym idzie szybciej dotleni komórki w organizmie.

2. Ogranicz sól

 Osoby mające nadciśnienie powinny pamiętać, aby spożywać maksymalnie pół łyżeczki soli dziennie. Warto podkreślić, że mnóstwo soli znajduje się w żywności przetworzonej (dania gotowe, wędliny, konserwy), których osoby z nadciśnieniem powinny unikać.

3. Zrezygnuj z używek

Palenie papierosów, picie alkoholu i kawy znacznie podnosi ciśnienie krwi. Nikotyna sprawia, że serce pompuje więcej krwi niż potrzebuje. Alkohol natomiast tylko w niewielkich ilościach (lampka wina, małe piwo) redukuje nadciśnienie. Kawę warto zamienić na jej bezkofeinowy odpowiednik.

4. Pij ziołowe herbaty

 Zioła skutecznie obniżają ciśnienie. Warto pić herbatę z: hibiskusa, głogu, dziurawca i lipy. Pijąc 2 razy dziennie takie napary rozszerzysz naczynia krwionośne, co wspomoże pracę serca.

5. Nie pracuj za dużo!

 Z badań wynika, że osoby, które pracują więcej niż 41 godzin tygodniowo podnoszą ryzyko zachorowania na nadciśnienie nawet o 15%. Pamiętaj, aby nadgodziny nie były Twoją codziennością, a relaks i odpoczynek były Twoim codziennym rytuałem.

6. Jedz ryby morskie

 Aby skutecznie obniżyć ciśnienie krwi warto jeść ryby. Wzbogać swoją dietę o: tuńczyka, śledzie, pstrąga, łososia, dorsza, makrelę, sardynki i halibuta. Właśnie te ryby zawierają kwasy omega-3, które rozrzedzają krew, tym samym obniżając ciśnienie.

7. Wzbogać dietę o potas

 Potas obniża ciśnienie, a w codziennej diecie jest go niezwykle mało. Aby zwiększyć ilość dostarczanego potasu, w diecie osoby chorej nie powinno zabraknąć: bananów, pomidorów, brokułów, ziemniaków, groszku, suszonych śliwek czy rodzynek. Warto również pomyśleć o odpowiedniej suplementacji.

8. Miej pod ręką czekoladę!

 Jednak musi to być czekolada gorzka, która zawiera flawonole zapobiegające skurczom naczyń krwionośnych. Aby obniżyć ciśnienie krwi należy codziennie spożywać 60 g gorzkiej czekolady (min. 70% kakao).

Migotanie przedsionków (atrial fibryllation AF) jest nadkomorowym zburzeniem rytmu serca, które cechuje nieskoordynowana aktywacja przedsionków, prowadząca do upośledzenia ich czynności mechanicznej, co przekłada się niekorzystnie na pracę komór. Utrata miarowej kurczliwości przedsionków może prowadzić do zalegania w nich krwi i powodować wytwarzanie skrzeplin co z kolei może prowadzić do epizodów zakrzepowo zatorowych. Najniebezpieczniejszą konsekwencją migotania przedsionków jest udar mózgu i zgon. Od 20-30% wszystkich przypadków niedokrwiennego udaru mózgu ma związek z tą arytmią.

W krajach rozwiniętych migotanie przedsionków (AF) występuje u około 1,5–2% populacji ogólnej. W praktyce klinicznej odpowiada za ok. 1/3 wszystkich hospitalizacji związanych z zaburzeniami rytmu serca a współczynnik umieralności chorych jest około 2-krotnie większy niż u chorych z rytmem zatokowym. Ryzyko przedwczesnego zgonu jest 2-krotnie wyższe u kobiet z migotaniem przedsionków niż u kobiet w ogólnej populacji, a wśród mężczyzn 1, 5 razy wyższe.

Średni wiek chorych z tym schorzeniem wynosi 75–85 lat, przy czym notuje się stały wzrost średniego wieku pacjentów. Ma to związek ze starzeniem się społeczeństwa oraz z tym, że coraz większa liczba osób cierpi na schorzenia, które zwiększają ryzyko tej arytmii, np. nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca, cukrzyca, otyłość.

Częstość występowania migotania przedsionków wzrasta z wiekiem z 0,5% u osób w wieku 40-50 lat do 5-15% w wieku 80 lat. Mężczyźni chorują częściej niż kobiety.

Zaskakujące jest, że wielu pacjentów z migotaniem przedsionków jest zupełnie bezobjawowych albo wykazują tylko minimalne objawy. U dużej liczby pacjentów migotanie przedsionków jest diagnozowane przypadkiem podczas rutynowych badań. Niektórzy pacjenci zauważają tylko krążeniowe objawy migotania przedsionków i narzekają na zmęczenie, osłabienie czy duszności. Inni z kolei zauważają nieregularne bicie serca określane często jako palpitacje, kołatanie. U wąskiej grupy pacjentów migotanie przedsionków może objawiać się pod postacią niepokoju, zawrotów głowy, a nawet omdleń.

Migotanie przedsionków występuje w kilku typach:

1. Rozpoznane po raz pierwszy. Tak jak sama nazwa wskazuje zostało rozpoznane po raz pierwszy. Należy jednak pamiętać, że nie mamy pewności jak długo dany epizod trwa i czy w przeszłości nie było podobnych epizodów, gdyż nie wszyscy odczuwają to zaburzenie rytmu serca klinicznie.
2. Napadowe, czyli trwające do 7 dni i ustępujące samoistnie.
3. Przetrwałe długotrwające. Czas trwania ok. 1 roku do momentu podjęcia decyzji co do dalszej strategii kontroli rytmu.
4. Utrwalone, zwykle trwające długo. Chorzy najczęściej mieli wykonaną kardiowersję, ale była ona nieskuteczna.

Prócz wymienionych typów rozpoznaje się jeszcze nawracające migotanie przedsionków, jeśli mamy do czynienia z dwukrotnym lub wielokrotnym incydentem migotania przedsionków, przetrwałe, trwające więcej niż 7 dni i nie ustępujące samoistnie oraz nieme migotanie przedsionków, nie dające żadnych objawów, a rozpoznawane przypadkowo.

Najczęstszym ogniskiem migotania przedsionków są żyły płucne, okolica żyły głównej górnej, więzadło Marshalla i okolica zatoki wieńcowej.

Czynnikami predysponującymi do wystąpienia migotania przedsionków są choroby serca wywołujące wzrost ciśnienia w przedsionkach, które wpływają na remodeling ich ścian. Są to wady zastawki mitralnej i trójdzielnej, wady zastawek aortalnej i płucnej, choroba mięśnia sercowego, śluzak, zatorowość płucna. Inne choroby to choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze, zapalenie osierdzia, włóknienie związane z wiekiem, operacje serca, płuc, wady wrodzone serca takie jak ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej, występowanie genetyczne oraz choroby układu wewnątrzwydzielniczego, do których należą guzy chromochłonne i niedoczynność tarczycy. Styl życia również ma wpływ na występowanie migotania przedsionków i wiąże się z nadużywaniem alkoholu, zażywaniem kokainy, paleniem papierosów i nadmiernym piciem kawy.

Około 30-45% przypadków napadowego migotania przedsionków i 20-25% przetrwałego migotania przedsionków są to przyczyny idiopatyczne.

Pierwsze migotanie przedsionków zostało zarejestrowane w 1906r przez Willem’a Einthoven’a w zapisie elektrokardiogramu.

Od tego wydarzenia EKG jest jednym z podstawowych urządzeń diagnostycznych w rozpoznawaniu między innymi migotania przedsionków. Rejestruje on całkowitą niemiarowość komór z częstością akcji serca około 100-150/minutę, charakterystyczny brak załamków P, nieregularne odstępy QRS, które są wąskie i obecną falę migotania tzw. falę f. W celu zaobserwowania zaburzeń rytmu serca, które występują w różnym czasie w ciągu doby, zakładamy Holter EKG. Inne metody badań migotania przedsionków to  echokardiografia (TTE badanie przezprzełykowe),badania biochemiczne (schorzenia tarczycy, cukrzyca) a także urządzenia z opcją wykrywania migotania przedsionków (np. Diagnostic PRO AFIB)

Leczenie migotania przedsionków powinno w każdym przypadku być rozpatrywane indywidualnie, gdyż przebieg leczenia zależy nie tylko od objawów, ale przede wszystkim od skutków i zagrożeń do jakich może prowadzić.

Leczenie migotania przedsionków wymaga wykrycia przyczyny i następnie wybrania odpowiedniej strategii leczenia samej arytmii. Po przywróceniu prawidłowego rytmu serca kolejnym krokiem jest utrzymanie go. Można to osiągnąć stosując leki antyarytmiczne, kardiowersję lub w wybranych przypadkach ablację.

W każdym przypadku bardzo ważna jest profilaktyka zakrzepowo zatorowa przeciwdziałająca powstawaniu przede wszystkim udarów mózgu.

U pacjentów poniżej 60 roku życia z izolowanym migotaniem przedsionków, bez choroby towarzyszącej, ryzyko udaru mózgu jest bardzo niskie i szacuje się ono na około 1,3% w ciągu 15 lat. Ryzyko udaru mózgu związane z migotaniem przedsionków zaczyna rosnąć powyżej 65 roku życia. Arytmia ta zwiększa o niemal 500 procent ryzyko udaru niedokrwiennego, które może zakończyć się niepełnosprawnością lub śmiercią.

Leczenie, zależnie od profilu ryzyka pacjenta, obejmuje stosowanie pod kontrolą INR doustnych antykoagulantów, takich jak acenokumarol lub warfaryna, nowych leków przeciwkrzepliwych, takich jak dabigatran i riwaroksaban, lub w określonych sytuacjach kwasu acetylosalicylowego. W przypadku tej terapii niezmiernie ważne jest dokładne stosowanie się do zaleceń lekarza, regularne przyjmowanie leków i kontrolowanie dawek.

 Lekarz Anna Lejko- Kardiochirurg

 Klinika Kardiochirurgii Uniwersytecki Szpital Medyczny w Białymstoku