Leczenie ran podciśnieniem – negative pressure wound healing (NPWH) – Negative pressure therapy in treatment of hard-to-heal wound
Proces ten jest również nazwany TNP (Topical Negative Pressure) – podciśnienie miejscowe lub VAC (vacuum) – podciśnienie, próżnia). Terapia podciśnieniowa uważana jest dzisiaj za jedną z najbardziej innowacyjnych metod leczenia ran. W ciągu ostatnich kilku dekad, ta forma terapii przyjęła się powszechnie w szpitalach. Obecnie, jest również coraz częściej rutynowym postępowaniem w opiece nad pacjentem w domu i doskonale nadaje się do włączenia w już istniejące metody leczenia. Dzięki badaniom Michaela Morykwasa i Louisa Argenty terapia podciśnieniowa wkroczyła w nowy etap i stała się akceptowaną metodą stosowaną w leczeniu wielu rodzajów ran, przede wszystkim trudno gojących się ran przewlekłych.
Pozytywne oddziaływanie negatywnego ciśnienia zwiększa przepływ krwi w ranie aż czterokrotnie. Znacząco zwiększa się również ilość ziarniny (>60%) zarówno dla aplikowanego podciśnienia ciągłego, jak i dla podciśnienia przerywanego. W Polsce wykorzystuje się siłę ssącą z centralnego szpitalnego systemu próżniowego (ssącego) i łączy się z raną za pomocą silikonowego drenu zabezpieczonego gazą, całość zaś jest uszczelniona samoprzylepną półprzeźroczystą folią otaczającą ranę. Negative pressure wound therapy (NPWT) sprzyja zwiększeniu ilości ziarniny w ranie i poprawia jej unaczynienie poprzez promowanie angiogenezy. Wspomagająca terapia odsysająca leczenia ran podciśnieniem okazała się być skuteczną w szybkim gojeniu ostrych oraz chronicznych ran. Stosując NPWT jako alternatywną lub dodatkową technikę w całym spektrum praktykowanych metod leczenia ran, można poprawić szybkość ich zamykania się. Przyczynia się to poważnie do dobrego samopoczucia pacjentów, satysfakcji ich opiekunów oraz właściwej organizacji służby zdrowia. Obecnie są w użyciu urządzenia o lekkiej konstrukcji, przyłóżkowe ekonomiczne oraz pozwalające opiekunom pozyskać korzyści płynące z leczenia ran podciśnieniem u wszystkich pacjentów, a nie tylko w najcięższych przypadkach. W trakcie zastosowania systemu NPWT podciśnienie jest aplikowane do otoczenia zamkniętych i wilgotnych ran, co z kolei przyspiesza ziarninowanie rany. Mechanizm działania NPWT wydaje się być bardziej powiązany z faktem, że podciśnienie jest aplikowane do rany aniżeli z rodzajem użytego do rany opatrunku. Pozytywne rezultaty zostały także osiągnięte przy wykorzystaniu systemu bez użycia jakiegokolwiek opatrunku. Rolą opatrunku jest zapewnienie przestrzeni, w której można wytworzyć podciśnienie. Inne kluczowe zadanie opatrunku to dopuszczenie do transferu płynu (wysięk z rany) do drenu poprzez wypełnienie całej przestrzeni w ranie. Dobry opatrunek rany NPWT powinien także zapewniać: dobre dostosowanie do kształtu rany, nieprzyleganie do dna rany/tkanki ziarninowej
Przeciwwskazania dla zastosowania NPWT:
– charakter nowotworowy zmian patologicznych w ranie
– przetoki lub nieznana przyczyna powstania rany, niejelitowa przetoka lub niezbadana przetoka organów albo jamy ciała
– tkanka martwicza z występującym strupem, rana powinna zostać oczyszczona w celu usunięcia większości tkanki martwiczej i strupa
– niektóre nieleczone zapalenia kości i szpiku kostnego, kość nekrotyczna powinna zostać usunięta należy podać antybiotyki
– odsłonięte naczynia krwionośne lub organy, należy upewnić się, że wszystkie żyły i organy są chronione przez powięź, tkankę albo przez inną barierę ochronną
– pacjentów, którzy zażywają środki przeciwzakrzepowe i u pacjentów gdzie występuje aktywne krwawienie.
Nie ma jasnych wskazań, jakie jest optymalne ciśnienie, na które system powinien zostać nastawiony. Należy pamiętać, że zależy to od różnych czynników. Typ użytego wypełnienia rany, ilość produkowanego wysięku z rany, ale również próg bólu pacjenta będą określać idealne ustawienie ciśnienia. W przypadku większości ran rozpoczynać należy od ustawienia 80- 120 mmHg, natomiast dla „delikatnych” ran, czyli takich, w których widoczne są tętnice, żyły lub mogą wystąpić spodziewane komplikacje takie jak przetoki, zalecane jest ustawienie – 60 mmHg. W fachowej literaturze medycznej pojawiają się różne opinie i nie ma jednoznacznych wyników. Wyniki pokazują, że mikronaczyniowy przepływ krwi wzrastał kilka centymetrów od krawędzi rany. Jednakże w bezpośredniej bliskości krawędzi rany powodowało to hypoperfuzję, która wzrastała wraz ze wzrostem podciśnienia. Na przepływ krwi wpływał także typ tkanki. Na przykład tkanka mięśniowa okazała się być mniej podatna na hypoperfuzję od miękkiej tkanki podskórnej. Badania sugerują, że w mięśniu optymalne ustawienie ciśnienia wynosi w przybliżeniu -100 mmHg, natomiast w bardziej miękkich tkankach około -75 mmHg. Wcześniejsze badania Usopova i Yepifanova pokazały, że optymalny drenaż rany występował przy ciśnieniu w granicy -77,5 mmHg. Ostatnie badanie retrospektywne NPWT opartego na opatrunkach gazowych pokazało, że dobre wyniki zostały osiągnięte przy użyciu ciśnienia -80mmHg dla opatrunku gazowego w porównaniu z -125 mmHg zastosowanym przy użyciu pianki poliuretanowej na otwartej komórce. Badanie to wykazało, że całkowita szybkość redukcji objętości rany 15,1% tygodniowo, wypadła korzystniej w porównaniu z opublikowanymi danymi dotyczącymi systemów opartych na piance poliuretanowej.
Autor: Dr. n. med. Zygmunt Trojanowski
