Co to jest samokontrola
Aktywny udział w terapii osoby chorej na cukrzycę, na który składa się wiele decyzji i czynności wykonywanych samodzielnie (lub przez najbliższe otoczenie, np. rodzinę), których celem jest ocena wyrównania metabolicznego cukrzycy i jej powikłań oraz umiejętność modyfikacji terapii w zmieniających się warunkach życia codziennego.
Samokontrola polega na:
- Oznaczaniu stężenia glukozy we krwi,
- Pomiarze masy ciała,
- Pomiarach ciśnienia tętniczego,
- Kontroli stężenia glukozy i acetonu w moczu,
- Kontroli stóp,
- Prowadzeniu dzienniczka samokontroli,
- Umiejętności samodzielnego podejmowania decyzji o zmianie leczenia w zależności od uzyskanych wyników
10 zasad prawidłowego badanie poziomu stężenia glukozy we krwi za pomocą glukometru:
- przygotowanie zestawu do badania poziomu cukru (glukometr, nakłuwacz, lancet),
- przygotowanie pasków testowych,
- sprawdzenie identyczności kodu z opakowania pasków, z klucza kodującego i numeru wyświetlanego przez glukometr po włożeniu paska
- dokładne umycie rąk ciepłą wodą z mydłem,
- rozmasowanie miejsca nakłucia,
- nakłucie bocznej części opuszki palca,
- uformowanie kulistej kropli krwi – należy unikać wyciskania krwi z nakłutego miejsca
- podanie uzyskanej kropli krwi do paska testowego – niektóre paski (Diagomat Strip) zasysają próbkę samodzielnie i wydają sygnał dźwiękowy oznaczający pobranie potrzebnej ilości krwi),
- dezynfekcja miejsca nakłucia,
- usunięcie lancetu z nakłuwacza
Kiedy należy dokonywać pomiarów
- Chorzy na cukrzycę leczeni zgodnie z algorytmem wielokrotnych wstrzyknięć insuliny powinni dokonywać wielokrotnych pomiarów glikemii w ciągu doby według ustalonych zasad leczenia oraz potrzeb chorego;
- Chorzy na cukrzycę typu 2 leczeni dietą powinni wykonywać raz w miesiącu skrócony profil glikemii (na czczo i po głównych posiłkach);
- Chorzy na cukrzycę typu 2 stosujący doustne leki przeciwcukrzycowe powinni wykonywać raz w tygodniu skrócony profil glikemii (na czczo i po głównych posiłkach);
- Chorzy na cukrzycę typu 2 leczeni stałymi dawkami insuliny powinni wykonywać codziennie 1-2 pomiary glikemii, dodatkowo 1 raz w tygodniu skrócony profil glikemii (na czczo i po głównych posiłkach) oraz raz w miesiącu pełny profil glikemii.
- Każdy chory powinien również dokonać dodatkowych pomiarów w następujących przypadkach:
- W przypadku podejrzenia hipoglikemii lub niejasnego złego samopoczucia,
- Podczas dodatkowej ostrej choroby,
- Przy nieplanowanym wysiłku fizycznym,
- Przed prowadzeniem samochodu,
- Po błędach dietetycznych (np. po spożyciu słodyczy, soków itp.).
- Pełen profil glikemii obejmuje dokonanie następujących pomiarów:
- rano, na czczo
- przed każdym głównym posiłkiem
- 120 minut po każdym głównym posiłku
- przed snem
- o godzinie 24.00
- w godzinach 2.00 – 4.00
Dokładność pomiaru
Na dokładność pomiaru ma wpływ wiele czynników zarówno zależnych i niezależnych od pacjenta.
W celu zminimalizowania fałszywych wyników, należy:
- przestrzegać przez osoby dokonujące pomiarów zasad postępowania zalecanych przez producenta
( informacje zawarte są zarówno w instrukcji użytkowania, jak i na opakowaniach produktów),
- utrzymywać odpowiedniej temperatury i wilgotność środowiska przechowywania glukometru i pasków (producenci podają zakres temperatur i wilgotności, w którym gwarantowane jest właściwe funkcjonowanie wyrobów),
- uzyskać kulistą kroplę krwi – należy unikać wyciskania krwi z miejsca nakłucia
- odczekać przy podaniu kropli do paska na sygnał oznaczający pobrania potrzebnej próbki krwi (np. sygnał dźwiękowy w przypadku glukometru Diagomat)
- Jeden raz na pół roku należy przeprowadzić kontrolę glukometru- pomiar glikemii z tej samej kropli krwi na glukometrze i w laboratorium,
Należy również pamiętać, że uzyskane wyniki zależą od czasu i rodzaju przyjmowanych leków.
Duży wpływ na zmienność wyników ma rodzaj przyjmowanego pokarmu
Kalibracja glukometrów
Wg zaleceń PTD z 2008 roku zaleca się korzystanie z glukometrów podających jako wynik badania stężenie glukozy w osoczu krwi ( np glukometr Diagomat)
Jeżeli glukometr wskazuje stężenie glukozy w pełnej krwi, można przeliczyć je na stężenie w osoczu, mnożąc wynik przez 1,11
Źródła:
- “Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2008. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego” Diabetologia praktyczna 2008, tom 9, suplement A.
- “Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2009. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego” Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna 2009 tom 9 supl. A
- FDA Diabetes Information – www.fda.gov/diabetes/glucose.html
- Zalecenia Polskiej Federacji Edukacji Diabetologicznej – www.pfed.org.pl